قصاید در دیوان اشعار سنایی غزنوی

1 آبرویی کان شود بی علم و بی عقل آشکار آتش دوزخ بود آن آبرو از هر شمار

2 پیشی آن تن را رسد کز علم باشد پیش دست بیشی آن سر را رسد کز عقل باشد پایدار

3 وای آن علمی که از بی عقل باشد منتشر وای آن زهدی که از بی علم یابد انتشار

4 ای که می قدر فلک جویی و نور آفتاب یک شبه بیداریی چون چرخ و چون انجم بیار

1 چون همی از باغ بوی زلف یار ما زند هر که متواریست اکنون خیمه بر صحرا زند

2 دلبر اکنون هر کجا رنگیست رخت آنجا برد عاشق اکنون هر کجا بوییست آه آنجا زند

3 بینوایان را کنون دست صبا بر شاخ گل حجله از دینار بندد کله از دیبا زند

4 هودج متواریان را نقشبند نوبهار قبه از بیجاده سازد پایه از مینا زند

1 ای گردن احرار به شکر تو گرانبار تحقیق ترا همره و توفیق ترا یار

2 ای خواجهٔ فرزانه علی‌بن محمد وی نایب عیسا به دو صد گونه نمودار

3 چندان که ترا جود و معالی‌ست به دنیا نه نقطه سکون دارد و نه دایره رفتار

4 ذهن تو و سنگ تو به مقدار حقیقت بر سخت همه فایدهٔ روح به معیار

1 ای خردمند موحد پاک دین هوشیار ا زامام دین حق یک حجت از من گوش دار

2 آن امامی کو ز حجت بیخ بدعت را بکند نخل دین در بوستان علم زو آمد به بار

3 آنک در پیش صحابان فضل او گفتی رسول تا قیامت داد علمش کار خلقان را قرار

4 شمع جنت خواند عمر را نبی یکبار و بس بوحنیفه را چراغ امتان گفت او سه بار

1 باز متواری روان عشق صحرایی شدند باز سرپوشیدگان عقل سودایی شدند

2 باز مستوران جان و دل پدیدار آمدند باز مهجوران آب و گل تماشایی شدند

3 باز نقاشان روحانی به صلح چار خصم از سرای پنجدر در خانه آرایی شدند

4 باز در رعنا سرای طبع طراران چرخ بهر این نو خاستگان در کهنه پیرایی شدند

1 روز بر عاشقان سیاه کند مست چون قصد خوابگاه کند

2 راه بر عقل و عافیت بزند ز آنچه او در میان راه کند

3 گاه چون نعل اندر آذر بست یوسفان را اسیر چاه کند

4 گاه چون زلف را ز هم بگشاد تنگ بر آفتاب و ماه کند

1 قصهٔ یوسف مصری همه در چاه کنید ترک خندان لب من آمد هین راه کنید

2 آفتاب آمد و چون زهره به عشرت بنشست پیش زهره بچه زهره سخن ماه کنید

3 سخن حور و بهشت و مه و مهر شب و روز چون بدیدید جمالش همه کوتاه کنید

4 نطع را اسب و پیاده رخ و پیل و فرزین همه هیچند شما قبله رخ شاه کنید

1 مرد کی گردد به گرد هفت کشور نامور تا بود زین هشت حرف اوصاف دانش بی‌خبر

2 مهر جود و حرص فضل و ملک عقل و دست عدل خلق خوب و طبع پاک و یار نیک و بذل زر

3 میم و حا و میم و دال خا و طا و یا و باء آنکه چون نامش مرکب ازین صورت سیر

4 صورت این حرفها نبود چو نیکو بنگری جز خصال و نام سرهنگ و عمید نامور

1 طالع از طالعت عجایب‌تر کس ندیدی عجایب دیگر

2 گه به چرخت برد چو قصد دعا گه به خاک آردت چو عزم قدر

3 گه به دستت ببندد از دل پای گه به مهرت ببندد از دل سر

4 گه برهنه‌ت کند چو آبان شاخ گه بپوشاندت چو آب شجر

1 روشن آن بدری که کمتر منزلش عالم بود خرم آن صدری که قبله‌ش حضرت اعظم بود

2 این جهان رخسار او دارد از آن دلبر شدست و آن جهان انوار او دارد از آن خرم بود

3 حاکمی کاندر مقام راستی هر دم که زد بر خلاف آندم اگر یک دم زنی آندم بود

4 راه عقل عاقلان را مهر او مرشد شدست درد جان عاشقان را نطق او مرهم بود