قطعات کمال‌الدین اسماعیل

1 گل باز طراوتی دگر دارد کز باد بهار جلوه گر دارد

2 در پوست همی نگنجد از شادی غنچه ز نشاط آنکه زر دارد

3 سوسن بزبان حال می گوید سرّی که صبا از آن خبر دارد

4 اینک ز پی نظاره در بستان نرگس همه سر پر از بطر دارد

1 خدایگان کریمان مشرق و مغرب که همّتت سر اجرام آسمان بفراشت

2 خرد خانة اندیشه بر صحیفة دل لطیف تر ز ثنای تو صورتی ننگاشت

3 عطای دست او بر مدح من سبق می برد و لیک عاقبتش بخت شور من نگذاشت

4 گر چه بنده بمقدار وسع خود دانم بدت کم طمعی چشمۀ نیاز انباشت

1 کسی که او نظر عقل در زمانه کند چنان سزد که همه کار عاقلانه کند

2 بر آنچه خاطر موری ازو بیازارد اگر خود آب حیاتست از آن کرانه کند

3 قناعتست و مروّت نشان آزادی نخست خانة دل وقف این دو گانه کند

4 بنیک و بد بسر آید جهان، همان بهتر که زندگانی با طبع شادمانه کند

1 به نرد باختن اندر بلا و درد سرست ازو حذر کن و بگریز گر ترا بصرست

2 صلاح خویش نگهدار و نا فلاح مجوی که در صلاح و فلاح تو نرد کینه ورست

3 به جاه ازو خللست و به فضل ازو نقصان ازو به مال زیانست وزو به تن خطرست

4 گهی بکوبی زانو و گه بکوبی بر درست گویی دست تو درّة عمرست

1 جهان پناها،سال نوت همایون باد کمال عدل تو معمار ربع مسکون باد

2 در اختیار قضایای عالم علوی رموز کلک تو تقویم ساز گردون باد

3 ستوده ناصردین منگلی که طالع تو قرین طالع اسکندر و فریدون باد

4 دقایق کرمت از شمار بگذشتست تصاعد در جاتت ز وهم بیرون باد

1 ای آنکه همای همّت تو جز بر فلک آشیان ندارد

2 یک نکته ز راز خویش گردون از خاطر تو نهان ندارد

3 بی رای تو مملکت چه باشد؟ چون کالبدی که جان ندارد

4 چون دست بر آورد سخایت هیچش غم بحروکان ندارد

1 در آرزوی تو از عمر من دو سال گذشت که هیچگونه ندانم که بر چه حال گذشت

2 دوسال چیست؟ غلط می کنم که هر روزی ز روزهای فراقت هزار سال گذشت

3 ملول گشتم ازین باد و خاک پیمودن وگر حقیقت خواهی تو، از ملال گذشت

4 فراق روی تو وقتست اگر وصال باشد اگر بعکس شود هر چه از کمال گذشت

1 می کنی دوستیّ دشمن من تا از آن حشمتت فزون باشد

2 خود جز این چشمم از تو کی دارد هر که را عقل رهنمون باشد؟

3 این چنین دون و بدگهر که تویی به منت التفات چون باشد؟

4 مردمان سوی مردمی یا زند میل دونان بسوی دون باشد

1 ای ز احکام همچو رویین دز دست و هم از گشادنت عاجز

2 طرفه معشوق و گونة عاشق از درون صامت از برون ناطق

3 گاه چون نرگسی سرافگنده گه دهان چون گل از زرا گنده

4 زان نهادی چو غنچه لب بر هم که دلت بستۀ زرست و درم

1 درین سفینه نگه کن به چشم معنی بین که رشک لعبت مانیّ و صورت چینست

2 سفینه چیست؟ غلط می کنم که دریاییست که دست عقل ز اطراف آن گهر چینست

3 ز پای تا سر او یک بیک تأمّل کن ببین چگونه همه نغز و خوب آیینست

4 ز بس که عنبر و مشکست توده بر توده دماغ دانش از اندیشه عنبر آگینست