باب چهارم: در معانی كه تعلّق به توحید دارد در مختارنامه عطار نیشابوری

1 بنگر بنگر، ای دل! اگر مرد رهی تا تو ز حجاب هر دو عالم برهی

2 این شعبدهٔ لطیف را بر چه نهی هم حقّه از او پُر است و هم حقّه تهی

1 جانا ز میانِ من و تو دست کراست گر شرح دهم چنین نمیآید راست

2 گر من منم، از چه میندانم خود را ور من نه منم اینهمه فریاد چراست

1 هر دیده که اسرار جهان مطلق دید جُزْو از کُل و کُل ز کُلِّ کُلْ مشتق دید

2 چه جُزْو و چه کُل چون همه باید حق دید تا حق بنبینی همه نتوان حق دید

1 در عالم جان نه مرد پیداست نه زن چه عالم جان نه جان هویداست نه تن

2 تا کی گویی ز ما و من شرمت باد تا چند ز ما و من که نه ماست نه من

1 دل خستهٔ سال و بستهٔ ماه نماند فانی شد و از نیک و بد آگاه نماند

2 از بس که فرو رفت به اندیشهٔ تو اندیشهٔ غیر را در او راه نماند

1 هر جان که به بحر رهنمون اندوزد بیرون رود از خویش درون اندوزد

2 یک ذرّه شود دو کون در دیدهٔ او وان ذرّه ز ذرّگی برون اندوزد

1 هر دل که به بحرِ بینشانی افتاد در روغنِ مغزِ زندگانی افتاد

2 زان کون که جای غایبان بود گذشت در عینِ حضورِ جاودانی افتاد

1 هر جان که به راه رهنمون مینگرد چل سال به دیدهٔ جنون مینگرد

2 چون چل بگذشت آفتابی بیند کز روزن هر ذرّه برون مینگرد

1 آن دل که ز شوق نور اکبر میتافت وز حق طلبی چو شمع انور میتافت

2 چون نیک نگاه کرد یک حضرت دید کز هر چیزی به نوع دیگر میتافت

1 آن را که به چشم کشف پیداست یقین او در ره مستقیم داناست بدین

2 گرچند هزار گونه راهست چو موی زان جملهٔ مو، یک رسن راست ببین