باب چهارم: در معانی كه تعلّق به توحید دارد در مختارنامه عطار نیشابوری

1 هر چیز که هست در دو عالم کم و بیش از جلوهگری نور اوست ای درویش!

2 تا جلوه همی کند همه جلوهٔ اوست چون جلوه کند ترک، نماند پس وپیش

1 گر برخیزد ز پیش چشم تو منی بینی تو که بر محض فنا مفتتنی

2 حق مستغنیست لیک چون درنگری چون نیست جز او، از که بود مستغنی

1 معنی چو ز کل به جزو بیرون آید هر جزوی از آن جزو دگرگون آید

2 تا کی گویی: «جزو ز کل آید» «چون» نتوان گفت، از آن که بیچون آید

1 آن نور که بیرون و درون میتابد چون است چه دانی تو که چون میتابد

2 گویی تو ز زیر صد هزاران پرده چیزی به یگانگی برون میتابد

1 آخر روزی دلت به درگه برسد جان تو به مقصود تو ناگه برسد

2 صد عالم پر ستاره میبینی تو چون جمله به یک برج رسد ره برسد

1 دل را نه ز آدم و نه حواست نسب جان را نه زمین نه آسمان است طلب

2 نه زَهره که باد بگذرانم بر لب نه صبر که تن زنم، زهی کار عجب!

1 این عین مکان همان مکان است که بود وین عین زمان همان زمان است که بود

2 صد جامه اگر به ذرهای در پوشند انگشت بر او نه که همان است که بود

1 مرغی که بدید از می این دریا دُرد عمری جان کند و ره سوی دریا بُرد

2 گفت: «اینهمه آب را به تنها بخورم» یک قطره بدو رسید و در دریا مُرد

1 آن قوم که دروحدت کل آن دارند ملک دو جهان، به قطع، ایشان دارند

2 گرچه به عدد نظر فراوان دارند انگار که یک تنند و صد جان دارند

1 آن روز که آفتاب انجم میریخت صد عالم پر قطره ز قلزم میریخت

2 ناگه به کلوخ آدم اندر نگریست زان وقت ازان کلوخ مردم میریخت