باب چهارم: در معانی كه تعلّق به توحید دارد در مختارنامه عطار نیشابوری

1 تا چند کنی عزیمت دریا ساز مردانه رو و خویش به دریا انداز

2 گر هست روی در بُنِ دوزخ مانی ور نیست روی خویش کجا یابی باز

1 هر جانی را که غرق انعام بود در عالم بینهایت آرام بود

2 صد قرن اگر گام زنی در ره او چون درنگری نخستمین گام بود

1 چون بدنامی به روزگاری افتد مرد آن نبود که نامداری افتد

2 گر دُر خواهی ز قعرِ دریا طلبی کان کَفْک بود که با کناری افتد

1 چون نیست، گر از پیش روی، پیشانت ور راه ز پس قطع کنی پایانت

2 صد راه ز هر ذرّه همی برخیزد تا خود به کدام ره درافتد جانت

1 ور راه ز پس قطع کنی پایانت آن ذرّه بر آفتاب بگزینی تو

2 تا خود به کدام ره درافتد جانت پس ظاهر اوست هر چه میبینی تو

1 گر برخیزد ز پیش چشم تو منی بینی تو که بر محض فنا مفتتنی

2 حق مستغنیست لیک چون درنگری چون نیست جز او، از که بود مستغنی

1 آن را که به چشم کشف پیداست یقین او در ره مستقیم داناست بدین

2 گرچند هزار گونه راهست چو موی زان جملهٔ مو، یک رسن راست ببین

1 بنگر بنگر، ای دل! اگر مرد رهی تا تو ز حجاب هر دو عالم برهی

2 این شعبدهٔ لطیف را بر چه نهی هم حقّه از او پُر است و هم حقّه تهی

1 میپنداری که حق هویدا گردد یا پنهانیست کاشکارا گردد

2 چون پیدا اوست و غیر او پیدا نیست چون غیری نیست بر که پیدا گردد

1 هر دیده که اسرار جهان مطلق دید جُزْو از کُل و کُل ز کُلِّ کُلْ مشتق دید

2 چه جُزْو و چه کُل چون همه باید حق دید تا حق بنبینی همه نتوان حق دید