طریق التحقیق سنایی غزنوی

1 تو اگر نیک نیکی اربدبد بدونیک تو باتو باشد خود

2 چون بدی‌، پس بدان که بیخردی که خرد نیست رهنمون بدی

3 هر که پروردهٔ خرد باشد کی درو فعل دیو و دد باشد

4 هر که را عز آن جهان باید دامن دل به بد نیالاید

1 تا جهان است کار او این است نوش او نیش و مهر اوکین است

2 اندر این خاکدان افسرده هیچ کس نیست از غم آسوده

3 آنچنان زی درو که وقت رحیل بیش باشد به رفتنت تعجیل

4 رخت بیرون فکن زدار غرور چه نشینی میان دیو شرور؟‌

1 خردم دوش اندپن معنی نکته‌ای چند نغز کرد املی

2 گفت شهری‌که جا و مبین ماست صحن او سقف‌گنبد اعلا‌ست

3 خاک او راست نکهت عنبر آب او راست‌، لذت شکر

4 نز برودت در او اثر بینی‌ نز حرارت در او شرر بینی

1 ای سنایی‌ زجسم و جان بگسل! هر چه آن غیر اوست زان بگسل!

2 صنعت شعر و شاعری بگذار دست از گفت و گوی هرزه بدار

3 بیش از این در ره مجاز مپوی صفت زلف و خط و خال مگوی

4 خط در این علم و این صناعت‌کش پای در دامن قناعت کش

1 لطف او هر که را دلالت داد آخرش هدیهٔ هدایت داد

2 قهرش آن را که بد مقالت کرد هدف پاسخ ضلالت کرد

3 زشتی و خوبی وکم و بیشی رنج و راحت‌، غنا و درویشی

4 کردهٔ اوست جمله نیک بدان «‌یفعل الله مایشا» برخوان

1 وترو قدوس و واحد است و صمد وصف‌ او لم یلد ولم یولد

2 بود او اول و بدایت نه هستیش آ‌خر و نهایت نه

3 به قدیم است اولش معروف به دوام است آخرش موصوف

1 عدل شمعی بود جهان افروز ظلم شه آتشی ممالک سوز

2 رخنه در ملک شاهی آرد ظلم در ممالک تباهی آرد ظلم

3 شه چو ظالم بود نپاید دیر زود گردد برو مخالف چیر

4 ظلم تا در جهان نهاد قدم عافیت شد در آرزوی عدم

1 برتو بادا که خیره کم خندی وربخندد کسی تو نپسندی

2 هیچ دانی غرض از اینها چیست‌؟ هر که خندید بیش‌، گریست

3 در جهانی دهان زخنده ببند چون برستی زهول حشر، بخند

1 ای صفات مقدس تو صمد وی منزه زشبه و جفت و ولد

2 ای برآرندهٔ مه و خورشید نقشبند جهان بیم و امید

3 ای به تو زنده جان و جسم به جان جسم و جان را زلطف‌توست‌روان

4 قبلهٔ روح آستانهٔ توست دل مجروح ما خزانهٔ توست

1 هر که آمد در این سرای غرور همدمش محنتست و منزل‌گور

2 کو زپیغمبران مسیح و کلیم‌؟ آدم و شیث و نوح و ابراهیم‌؟

3 یونس ولوط و یوسف و یعقوب صالح و هود و یوشع و ایوب

4 یا کجا خواجهٔ سراچهٔ کل خاتم انبیا چراغ رسل