خسرو و شیرین در خمسه نظامی گنجوی

1 سبک باش ای نسیم صبح گاهی تفضل کن بدان فرصت که خواهی

2 زمین را بوسه ده در بزم شاهی که دارد بر ثریا بارگاهی

3 جهان‌بخش آفتاب هفت کشور که دین و دولت از وی شد مظفر

4 شه مشرق که مغرب را پناه است قزل شه کافسرش بالای ماه است

1 محمد کآفرینش هست خاکش هزاران آفرین بر جان پاکش

2 چراغ افروز چشم اهل بینش طراز کار گاه آفرینش

3 سر و سرهنگ، میدان وفا را سپه سالار و سر خیل، انبیا را

4 مرقع بر کش نر ماده‌ای چند شفاعت خواه کار افتاده‌ای چند

1 خبر داری که سیاحان افلاک چرا گَردند، گِرد مرکز خاک

2 در این محرابگه معبودشان کیست وزین آمد شدن مقصودشان چیست

3 چه می‌خواهند ازین محمل کشیدن چه می‌جویند ازین منزل بریدن

4 چرا این ثابت است آن منقلب نام که گفت این را بِجُنب، آن را بیارام

1 چنین گفت آن سخن گوی کهن زاد که بودش داستانهای کهن یاد

2 که چون شد ماه کسری در سیاهی به هرمز داد تخت پادشاهی

3 جهان افروز هرمز داد می‌کرد به داد خود جهان آباد می‌کرد

4 همان رسم پدر بر جای می‌داشت دهش بر دست و دین بر پای می‌داشت

1 سخن گوینده پیر پارسی خوان چنین گفت از ملوک پارسی دان

2 که چون خسرو به ارمن کس فرستاد به پرسش کردن آن سرو آزاد

3 شب و روز انتظار یار می‌داشت امید وعده دیدار می‌داشت

4 به شام و صبح اندر خدمت شاه کمر می‌بست چون خورشید و چون ماه

1 کلید رای فتح آمد پدید است که رای آهنین زرین‌کلید است

2 ز صد شمشیرزن رای قوی به ز صد قالب کلاه خسروی به

3 به رایی لشگری را بشکنی پشت به شمشیری یکی تا ده توان کشت

4 چو آگه گشت بهرام قوی‌رای که خسرو شد جهان را کارفرمای

1 فلک چون کار سازیها نماید نخست از پرده بازیها نماید

2 به دهقانی چو گنجی داد خواهد نخست از رنج بردش یاد خواهد

3 اگر خار و خسک در ره نماند گل و شمشاد را قیمت که داند

4 بباید داغ دوری روزکی چند پس از دوری خوش آید مهر و پیوند

1 یکی شب از شب نوروز خوشتر چه شب کز روز عید اندوه‌کش‌تر

2 سماع خرگهی در خرگه شاه ندیمی چند موزون‌طبع و دلخواه

3 مقالت‌های حکمت باز کرده سخن‌های مضاحک ساز کرده

4 به گرداگرد خرگاه کیانی فرو هشته نمدهای الانی

1 چو دهقان دانه در گل پاک ریزد ز گل گر دانه خیزد پاک خیزد

2 چو گوهر پاک دارد مردم پاک کی آلوده شود در دامن خاک

3 مهین بانو که پاکی در گهر داشت ز حال خسرو و شیرین خبر داشت

4 در اندیشید ازان دو یار دلکش که چون سازد بهم خاشاک و آتش

1 شبی از جمله شبهای بهاری سعادت رخ نمود و بخت یاری

2 شده شب روشن از مهتاب چون روز قدح برداشته ماه شب‌افروز

3 در آن مهتاب روشنتر ز خورشید شده باده روان در سایه بید

4 صفیر مرغ و نوشانوش ساقی ز دلها برده اندوه فراقی