قصاید در دیوان اشعار ناصرخسرو قبادیانی

1 خرد چون به جان و تنم بنگریست از این هر دو بیچاره بر جان گریست

2 مرا گفت کاینجا غریب است جانت بدو کن عنایت که تنت ایدری است

3 عنایت نمودن به کار غریب سر فضل و اصل نکو محضری است

4 گر آرایش بت ز بتگر بود تنت را میارای کاین بتگری است

1 از گردش گیتی گله روا نیست هر چند که نیکیش را بقا نیست

2 خوشتر ز بقا چیز نیست ایرا ما را ز جهان جز بقا هوا نیست

3 چون تو ز جهان یافتی بقا را چون کز تو جهان در خور ثنا نیست؟

4 گیتی به مثل مادر است، مادر از مرد سزاوار ناسزا نیست

1 مر چرخ را ضرر نیست وز گردشش خبر نیست عالم یکی درختی است‌که‌ش جز بشر ثمر نیست

2 حصنی قوی است کورا دیوار هست و در نیست بازی است که‌ش تذروان جز جنس جانور نیست

3 چون گربه جز که فرزند چیزی دگرش خور نیست آن راست نیکبختی کو را چنین پدر نیست

4 زین بد پدر کسی را درخورد جز حذر نیست زیرا ز بی‌فایی شکرش بی حجر نیست

1 چون در جهان نگه نکنی چون است؟ کز گشت چرخ دشت چو گردون است

2 در باغ و راغ مفرش زنگاری پر نقش زعفران و طبر خون است

3 وان ابر همچو کلبهٔ ندافان اکنون چو گنج لولوی مکنون است

4 بر چرخ، همچو لاله به دشت اندر، مریخ چون صحیفهٔ پر خون است

1 ای پسر ار عمر تو یک ساعت است ایزد را بر تو درو طاعت است

2 نعمت تخم است وزو شکر بار وین بر و این تخم نه هر ساعت است

3 طاعت اگر اصل همه شکرهاست عمر سر هر شرف و نعمت است

4 گرت همی عمر نیرزد به شکر بر تو به دیوانگیم تهمت است

1 هر که گوید که چرخ بی‌کار است پیش جانش ز جهل دیوار است

2 کس ندید، ای پسر، نه نیز شنید هیچ گردنده‌ای که بی‌کار است

3 چون نکو ننگری که چرخ به روز چون چو نیل است و شب چو گلزار است؟

4 بود و باشد چه چیز و هست چه چیز؟ زین اگر بررسی سزاوار است

1 آن بی تن و جان چیست کو روان است؟ که شنید روانی که بی‌روان است؟

2 آفاق و جهان زیر اوست و او خود بیرون ز جهان نی، نه در جهان است

3 خود هیچ نیاساید و نجنبد جنبده همه زیر او چران است

4 پیداست به عقل و زحس پنهان گرچه نه خداوند کامران است

1 بلی، بی‌گمان این جهان چون گیاست جز این مردمان را گمانی خطاست

2 ازیرا که همچون گیا در جهان رونده است همواره بیشی و کاست

3 اگر هرچه بفزاید و کم شود گیا باشد، این پیر گیتی گیاست

4 ولیکن گیا را بباید شناخت ازیرا سخن را درین رویهاست

1 جز جفا با اهل دانش مر فلک را کار نیست زانکه دانا را سوی نادان بسی مقدار نیست

2 بد به سوی بد گراید نیک با نیک آرمد این مر آن را جفت نی و آن مر این را یار نیست

3 مرد دانا بدرشید و چرخ نادان بد کنش نزد یکدیگر هگرز این هر دو را بازار نیست

4 نیک را بد دارد و بد را نکو از بهر آنک بر ستارهٔ سعدو نحس اندر فلک مسمار نیست