قصاید کمال‌الدین اسماعیل

1 چه داری ای دل؟ از این منزل ستم برخیز چو شیرمردان از زیر بار غم برخیز

2 گذشت دور جوانی هنوز در خوابی شب دراز بخفتی، سپیده دم برخیز

3 صدای نفخۀ صورت بگوش دل برسید چو غافلان چه نشینی به زیر و بم؟ برخیز

4 نخست پشت خمیده شود، چو برخیزند چو روزگار ترا پشت داد خم، برخیز

1 زهی بسیرت محمود در جهان مذکور زهی بدیدۀ تعظیم از آسمان منظور

2 پناه اهل معانی و افتخار عراق که باد عین کمال از جمال بخت تو دور

3 تویی بفیض کرم میزبان آن عالم که آفتاب شد آنجا بسفلگی مشهور

4 درون منظرۀ وهم تست بیش از عقل برون کنگرۀ مجدتست قصر قصور

1 ای ز رایت ملک و دین در نازش و در پرورش ای شهنشاه فریدون فرّ اسکندرمنش

2 تیغ حکمت آفتاب گرم رو راپی کند تاب عزمت آورد خاک زمین را در روش

3 مقتبس از شعلۀ رایت شعاع آفتاب مستعار از نفحۀ خلقت نسیم خوش دمش

4 بر سر آمد گوهر تیغ تو در روز نبرد بر سر آید هر کرا زان دست باشد پرورش

1 زهی چون خرد در جهان ناگزیر حریم جنابت سپهر اثیر

2 ملک خسرو شرق، شاه کیان که در زیر گردون نداری نظیر

3 فلک را سر کلک تو راز دار ظفر را زبان سنانت سمیر

4 مظفّر بر اعدای دین خدای که شرعت مشیرست و عقلت وزیر

1 هرگز کسی نداد بدینسان نشان برف گویی که لقمه ییست زمین در دهان برف

2 مانند پنبه دانه که در پنبه تعبیه ست اجرام کوههاست نهان در میان برف

3 ناگه فتاد لرزه بر اطراف روزگار از چه؟ ز بیم تاختن ناگهان برف

4 گشتند ناامید همه جا نور ز جان با جان کوهسار چو پیوست جان برف

1 نکبت دانش است دولت موش اینت عزّت که یافت ذّلت موش

2 چکنم وصف نیک ذاتی او؟ نیست محتاج شرح دخلت موش

3 سخت دورست از طریف خرد مردمی جستن از جبلّت موش

4 هرکسی دین و ملّتی دارد خبث و افساد، دین و ملّت موش

1 درست گشت همانا شکستگّی منش که نیک از ان بشکست زلف پر شکنش

2 دل شکسته بزلفش اگر برآغالی کم از هزار نیابی بزیر هر شکنش

3 دگر ندید کسی تندرست زلفش را ز عهد آنکه خوش آمد شکست عهدمنش

4 دلم نشست ز گرد هوای او بر باد چو دید گرد ز عنبر نشسته بر سمنش

1 ماجرایی که میان من و گردون رفتست دوش بشنو که ترا شرح دهم از اوّل

2 تا سحر گه من و او دیده بهم بر نزدیم بس که گفتیم و شنیدیم ز هرگونه جدل

3 در میان گفتمش ای از تو واز گردش تو گشته اسباب نشاط دل خلقی مهمل

4 حرکاتت همه بی فایده چون شمع بروز اختران تو همه شب رو چون نقددغل

1 بطالع سفر کردم اندر رکاب زهی شوم طالع، زهی شوم طالع

2 بنان تهی از تو خرسند بودم زهی مرد قانع، زهی مرد قانع

3 پس از عمری از تو همین است حاصل زهی سعی ضایع، زهی سعی ضایع

1 هزار جان مقدّس غریق نعمت و ناز نثار صدر قوی شوکت ضعیف نواز

2 بلند پایه بزرگی که دست بخشش او ز ساحت دل ما برکشید بیخ نیاز

3 زهی چو آتش طبعم سپر فکنده بر آب زرشک خاطر تو آفتاب آتشباز

4 تویی که پنجۀ نصرت بباغ پیروزی همی کند در دولت بروی بخت تو باز