الباب السّادس فی ذکر نفس الکلّی و احواله در حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه سنایی غزنوی

1 مرد کو عاشق دوگانه بُوَد مرگ با وی درون خانه بُوَد

2 پشه باشد به وقت جنگ ذلیل باشه باشد به وقت خوردن پیل

3 چون شترمرغ نه چو مردم حُر بار را مرغ و خایه را اشتر

4 مرد پر دل ز حیز نهراسد سست را اسب نیک بشناسد

1 آن بنشنیده‌ای که در راهی آن مخنّث چه گفت با داهی

2 که همی شد پی گشادِ گره بهر بی‌بی به سوی زاهد ده

3 تا برو میوه سست شاخ شود راه زادن برو فراخ شود

4 چون مخنّث بدید هندو را زور بپرسید و او بگفت او را

1 مثلست این که در عذابکده حد زده به بُوَد که بیم زده

2 مرد را بیمِ جان ز زخم بتر وز دگر زخم تیر و تیغ و تبر

3 مرد را ار اجل کند تاسه مرگ با بددلست هم کاسه

4 چون به حکم اجل نگرویدند درزخِ نقد بددلان دیدند

1 از زره بود پشتِ حیدر فرد کرد خصمش سؤال گفتا مرد

2 تا بُوَد روی به زره باشد چون دهد پشت کشته به باشد

3 آب باشد نه مرد چون پولاد کوه زره‌پوش گردد از هر باد

4 مرد مردانه همچو کُه باشد که ازو بادها ستُه باشد

1 نه بپرسید از جحی حیزی کز علیّ و عُمر بگو چیزی

2 گفت با وی جحی که اندُه چاشت در دلم مهر و بغض کس نگذاشت

3 شره لقمه آن چنانم کرد کز تعصّب شدم به یک ره فرد

4 مر مرا کار خورد و خفت آمد با دلم اکل و شرب جفت آمد

1 اوّلین بند در رهِ آدم بود نای گلو و طبل شکم

2 مهترین بند هست نای گلو کُندت طبلِ بطن شش پهلو

3 طبل و نایست اصل فتنه و شر هردو بگذار خور و خود بگذر

4 هرکش امروز قبله مطبخ شد دانکه فرداش جای دوزخ شد

1 روح را چون ببرد روح امین چرخِ چارم فزود ازو تزیین

2 داد مر جبرئیل را فرمان خالق و کردگار هر دو جهان

3 که بجویید مر ورا همه جای تا چه دارد ز نعمت دنیای

4 چون بجُستند سوزنی دیدند بر زِه دلق او بپرسیدند

1 در اثر خوانده‌ام که روح‌اللّٰه شد به صحرا برون شبی ناگاه

2 ساعتی چون برفت خواب گرفت به سوی خوابگه شتاب گرفت

3 سنگی افگنده دید بالش سوخت خواب را جفت گشت و بیش نتاخت

4 ساعتی خفت و زود شد بیدار دید ابلیس را در آن هنجار

1 می همی خور کنون به بوی بهار باش تا بردمد ز گور تو خار

2 ای چو فرعون شوم گردنکش از ره آب رفته در آتش

3 چکنی در میان رنج خمار کار آبی که آتش آرد بار

4 زان چنان خون که از لگد ریزند پس ز تابوت خم برانگیزند

1 آز را از درون خود پیوست خاک بر سر بمان و باد به دست

2 آز را مار دان که در عالم نشود جز به خاک سیر شکم

3 صورت طمع کآفت بشرست کپی سگ دمست و گربه سرست

4 صورت بخل آنکه زر دارست کون پر هار و تیز ناهارست