الباب السّادس فی ذکر نفس الکلّی و احواله در حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه سنایی غزنوی

1 در اثر خوانده‌ام که روح‌اللّٰه شد به صحرا برون شبی ناگاه

2 ساعتی چون برفت خواب گرفت به سوی خوابگه شتاب گرفت

3 سنگی افگنده دید بالش سوخت خواب را جفت گشت و بیش نتاخت

4 ساعتی خفت و زود شد بیدار دید ابلیس را در آن هنجار

1 از هوا و ز طبع در انسان دعوت عقل پستر از همه دان

2 گر پس از جسم و جان درآید دین در مراتب عجب چه داری این

3 دختر طفل را پی پیوند اولش لعبتست و پس فرزند

4 نه درآید به وقت جنبش گُل گربه در بانگ وانگهی بلبل

1 خوب را از برای دستِ فراخ جاودان شاخ شاخ ریزد شاخ

2 زشت را از برای حسرت چیز دست و دل تنگ چون گذرگه تیز

3 گلخنی را کشیده اندر پوست تو گهش جان لقب کنی گه دوست

4 آن چنان کرد شهوتت محجوب که ندانی تو خوک را از خوب

1 آن شنیدی که بود مردی کور آدمی صورت و به فعل ستور

2 رفت روزی به سون گرمابه ماند تنها درون گرمابه

3 بود تنها به گوشه‌ای بنشست خرزه آن غرزن آوریده به دست

4 دل و گل کاه و کوره از تف و تب آذر از خایه و ز پشت احدب

1 فضل دین در رهِ مسلمانیست هنر ملک ره فرادانیست

2 هست محتاج کارسازی ملک چه کند پارسی و تازی ملک

3 از پی دین و شغل پردازی هیچ در بسته نیست در تازی

4 تا عمر شمع تازیان بفروخت کسری اندر عجم چو هیمه بسوخت

1 آن شنیدی که در ولایت شام رفته بودند اشتران به چرام

2 شتر مست در بیابانی کرد قصد هلاک نادانی

3 مرد نادان ز پیش اشتر جَست از پیَش می‌دوید اشتر مست

4 مرد در راه خویش چاهی دید خویشتن را در آن پناهی دید

1 مال بر کف چو پیل بر کشتیست مال در دل چو آب در کشتیست

2 مال مصلح چو آب زیر سفن کاید از رفتنش کرامت تن

3 وانِ ممسک چو آب در فُلکست که وجودش مقدم هُلکست

4 مرد را چون دم و درم باشد آن نکوتر که جود هم باشد

1 علم خوان تات جان قبول کند که ترا فضل بوالفضول کند

2 بولهب از زمین یثرب بود لیک قد قامت الصلا نشنود

3 بود سلمان خود از دیار عجم بر درِ دین همی فشرد قدم

4 علم کز بهر خود کنی بر دست آب خواهد چو تشنگی پیوست

1 خواست وقتی ز عجز دینداری از یکی مالدار دیناری

2 آنگهی مالدار بی‌هنجار مُهر بر لب نهاده دل مردار

3 یک دو بارش چو گفت سایل راد مالدار این چنین جوابش داد

4 گفت اگر حق‌پرستی ای تن زن دین و دنیی ز حق طلب نه ز من

1 شُکر انصاف بر زبان بهار گفت بلبل چو مردم هوشیار

2 شُکر عدل بهار پیش اِله دل گُل گوید از زبان گیاه

3 دشتها پر لحاف بی‌بالین باغها پر عروس بی‌کابین

4 گفت قرآن به لفظ همچون دُر مرد دامن کشیده را فانظر