الباب السّادس فی ذکر نفس الکلّی و احواله در حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه سنایی غزنوی

1 آز را از درون خود پیوست خاک بر سر بمان و باد به دست

2 آز را مار دان که در عالم نشود جز به خاک سیر شکم

3 صورت طمع کآفت بشرست کپی سگ دمست و گربه سرست

4 صورت بخل آنکه زر دارست کون پر هار و تیز ناهارست

1 دید وقتی یکی پراگنده زنده‌ای زیر جامه‌ای ژنده

2 گفت این جامه سخت خُلقانست گفت هست آنِ من چنین زانست

3 چون نجویم حرام و ندهم دین جامه لاابد نباشدم به از این

4 هست پاک و حلال و ننگین روی نه حرام و پلید و رنگین روی

1 مبر این زندگی به صدرِ سعیر هم بدینجاش واگذار و بمیر

2 زنده آنجایگه مبر تن خویش آب حیوان مده به دشمن خویش

3 حرب قائم شده میان دو تن چه دهی تیغ خویش زی دشمن

4 که چو چشم اجل فراز کند پس از آن عقل چشم باز کند

1 آدمی گرچه بر زمانه مهست ز آدمی خام دیو پخته بهست

2 نیست خامی مگر کم اندر کم چون ره رومیان خم اندر خم

3 کآدمی‌زاده تا نشد مردم گه پری گه ددست گه گزدم

4 در زمانه ز هرچه جانورست تا نشد پخته آدمی بترست

1 سبب خشم و شهوت از لقمه‌ست آفت ذهن و فطنت از لقمه‌ست

2 مرد شهوت‌پرست را در خیم بتر از بت‌پرست خواند حکیم

3 بندهٔ بطن و لذّت و شهوات بتر از بندهٔ عزی و منات

4 کین ز خوف از بدی نسازد ساز و آن ز شهوت به بد گراید باز

1 گفتم ای ایزد سرشته ز نور وی ز عکس رخ تو دیو چو حور

2 ای زمان از تو عید و آدینه وی زمین از رخ تو آیینه

3 صفتت برتر از نفس باشد وصف کردن ترا هوس باشد

4 پس بدیعی به صورت و پیکر نیست در کل کَون چون تو دگر

1 روز دین دستِ دست رس نبود نسب کس شفیع کس نبود

2 نقد تو چون ترا برانگیزد همه در گردن تو آویزد

3 بوته خود گویدت چو پالودی که زری یا مس زراندودی

4 گر بدی آتشت بپالاید ور بدی صافی از تو آساید

1 نه بپرسید از جحی حیزی کز علیّ و عُمر بگو چیزی

2 گفت با وی جحی که اندُه چاشت در دلم مهر و بغض کس نگذاشت

3 شره لقمه آن چنانم کرد کز تعصّب شدم به یک ره فرد

4 مر مرا کار خورد و خفت آمد با دلم اکل و شرب جفت آمد

1 بر سه نوع از ستور و دیو و ددست سر و گردن یکی دو پا و دو دست

2 سگ و اسبست با تو در مسکن آن گزنده‌ست و این دگر توسن

3 آن مروّض کن این مُعلّم کن پس درآی و حدیث آدم کن

4 عمر دادی به مکر و شهوت و زور چه تو مردم چه دیو و دد چه ستور

1 اوّلین بند در رهِ آدم بود نای گلو و طبل شکم

2 مهترین بند هست نای گلو کُندت طبلِ بطن شش پهلو

3 طبل و نایست اصل فتنه و شر هردو بگذار خور و خود بگذر

4 هرکش امروز قبله مطبخ شد دانکه فرداش جای دوزخ شد