الباب الاوّل: در توحید باری تعالی در حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه سنایی غزنوی

1 خر بود خادمی ولی کاهل که به کار اندرون بود مُنبل

2 اسب زن باشد ای به دانش فرد مرد را اسب و زن بود در خورد

3 استر آنرا که زن بود حامل بد بُوَد بچه نایدش حاصل

4 شتر آید ترا سفر در خواب سفری سهمناک پر غم و تاب

1 چند پرسی که بندگی چه بُوَد بندگی جز فکندگی چه بُوَد

2 بند او دار تا بوی بنده ورنه هستی تو از درِ خنده

3 نیستانی که بر درش هستند نه کمر بر درش کنون بستند

4 بلکه از مادرِ سنین و شهور خود کمر بسته زاده‌اند چو مور

1 جامهٔ کهنه رنج و اندوه است جامهٔ نو ز دولت انبوه است

2 بهترین جامه‌ای بود هنگفت مر مرا اوستاد چونین گفت

3 مر زنان راست جامهٔ رنگین اصل شادی و راحت و تزیین

4 جامهٔ سرخ مایهٔ شادیست سال و مه بخت از او به آزادیست

1 هست شهری بزرگ در حدِِ روم باز بسیار اندر آن بر و بوم

2 نام آن شهر شهره فسطاطست ساحلش تا به حد دمیاطست

3 اندرو مرغ خانگی نپرد زانکه باز از هوا ورا شکرد

4 واندران شهر مرغ نگذارد زآنکه در ساعتش بیوبارد

1 علّت روز و شب خور است و زمین چون گذشتی نه آنت ماند و نه این

2 ای دو بر زعم تو مراد و مرید دویی از عقل دان نه از توحید

3 در چنین حضرت ار ز من شنوی چون همه شد یکی مجوی دویی

4 که بر این در اگرچه پر شورست زال زر همچو زال بی زورست

1 در مناجات پیر شبلی گفت که برون آی از حدیث نهفت

2 گفت گر زانکه نبوَدم دوری بدهدم در حدیث دستوری

3 لمن‌الملک گوید او به صواب بدهم مر ورا به صدق جواب

4 گویم الیوم مملکت آنراست که ز دی و پریر می‌آراست

1 در حق حقّ غضب روا نبود زانکه صاحب غضب خدا نبود

2 غضب و حقد هر دو مجبورند وین صفت هردو از خدا دورند

3 غضب و خشم و کین و حقد و حسد نیست اندر صفات فرد اَحد

4 همه رحمت بود ز خالق بار هست بر بندگان خود ستّار

1 باز را چون ز بیشه صید کنند گردن و هردو پاش قید کنند

2 هر دو چشمش سبک فرو دوزند صید کردن ورا بیاموزند

3 خو ز اغیار و عاده باز کند چشم از آن دیگران فراز کند

4 اندکی طعمه را شود راضی یاد نارد ز طعمهٔ ماضی

1 در اُحد میر حیدر کرّار یافت زخمی قوی در آن پیکار

2 ماند پیکان تیر در پایش اقتضا کرد آن زمان رایش

3 که برون آرد از قدم پیکان که همان بود مرورا درمان

4 زود مرد جرایحی چو بدید گفت باید به تیغ باز برید

1 آن زمان کز خدای نزد رسول حکم من ذاالذی نمود نزول

2 هرکسی آنقدر که دست رسید پیش مهتر کشید و سر نکشید

3 گوهر و زر ستور و بنده و مال هرچه در وسع بودشان در حال

4 قیس عاصم ضعیف حالی بود که نکردی طلب ز دنیا سود