الباب الاوّل: در توحید باری تعالی در حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه سنایی غزنوی

1 شاکر لطف و رحمتش دیندار شاکی قهر و غیرتش کفّار

2 بینی آنگه که گیرد ایزد خشم آنچه در چشمه باید اندر چشم

3 قهر و لطفش که در جهان نویست تهمت گبر و شبهت ثنویست

4 لطف و قهرش نشان منبر و دار شکر و سُکرش مقام مفخر و عار

1 ثوری از بایزید بسطامی از پی طاعت و نکونامی

2 کرد نیکو سؤالی و بگریست گفت پیرا بگو که ظالم کیست

3 پیرِ وی مر ورا جواب بداد شربت وی هم از کتاب بداد

4 گفت ظالم کسیست بدروزی که یکی لحظه در شبانروزی

1 ابلهی دید اشتری به چرا گفت نقشت همه کژست چرا

2 گفت اشتر که اندرین پیکار عیب نقاش می‌کنی هش‌دار

3 در کژی‌ام مکن به نقش نگاه تو زمن راه راست رفتن خواه

4 نقشم از مصلحت چنان آمد از کژی راستی کمان امد

1 سبب هدیهٔ ایادی او نفس را مهتدی و هادی او

2 در ره شرع و فرض و سنّت خویش منّت حق شمر نه منّت خویش

3 نوربخش یقین و تلقین اوست هم جهان‌بان و هم جهان‌بین اوست

4 چون پرستد تن گران او را چه شناسد روان و جان او را

1 بود شهری بزرگ در حدِ غور واندر آن شهر مردمان همه کور

2 پادشاهی در آن مکان بگذشت لشکر آورد و خیمه زد بر دشت

3 داشت پیلی بزرگ با هیبت از پی جاه و حشمت و صولت

4 مردمان را ز بهر دیدن پیل آرزو خاست زانچنان تهویل

1 آن نبینی که طفل را دایه گاهِ خُردی به اوّلین پایه

2 گاه بندد ورا به گهواره گاه بر بر نهدش همواره

3 گه زند صعب و گاه بنوازد گاه دورش کند بیندازد

4 گاه بوسد به مهر رخسارش گاه بنوازد و کشد بارش

1 جانور را چو خوانش پیش نهاد خوردنی از خورنده بیش نهاد

2 همه را روح و روز و روزی از اوست نیک‌بختی و نیک روزی از اوست

3 روزی هریکی پدید آورد در انبارخانه مُهر نکرد

4 کافر و مؤمن و شقی و سعید همه را روزی و حیات جدید

1 دانش او رهی رعایت کن بخشش او مهم کفایت کن

2 شرب یک یک ز خلق دانسته دادن و ضدّ آن توانسته

3 اوست مر فطرت ترا فاطر دانش او منزّه از خاطر

4 او ز تو داند آنچه در دل تست زانکه او خالق دل و گِل تست

1 دهر بی‌قالب قدیمی او طبع بی باعث کریمی او

2 نشود دهر و طبع بی‌قولش همچو جان از نهاد بی‌طولش

3 این و آن هردو ناقص و ابتر این و آن هردو ابله و بی‌بر

4 مادت او زکهنه و نو نیست اوست کز هستها به جز او نیست

1 نقش بند برون گلها اوست نقش‌دان درون دلها اوست

2 صُنع او را مقدّمست عدم ذات او را مسلّم است قدم

3 تا ترا کبر تیز خشم نکرد تا ترا چشم تو به چشم نکرد

4 پای طاووس اگر چو پر بودی در شب و روز جلوه‌گر بودی