باب دوم در اخلاق درویشان در گلستان سعدی شیرازی

پیاده‌ای سر و پا برهنه با کاروان حجاز از کوفه به در آمد و همراه ما شد و معلومی نداشت. ,

خرامان همی‌رفت و می‌گفت: ,

3 « نه به استر بر سوارم نه چو اشتر زیر بارم نه خداوند رعیت نه غلام شهریارم

4 غم موجود و پریشانی معدوم ندارم نفسی می‌زنم آسوده و عمری می‌گذارم »

یکی از جمله صالحان به خواب دید پادشاهی را در بهشت و پارسایی در دوزخ. ,

پرسید که موجب درجات این چیست و سبب درکات آن که مردم به خلاف این معتقد بودند؟ ,

ندا آمد که این پادشه به ارادت درویشان به بهشت اندر است و این پارسا به تقرب پادشاهان در دوزخ. ,

4 دلقت به چه کار آید و مسحی و مرقع خود را ز عمل‌های نکوهیده بری دار

درویشی را ضرورتی پیش آمد، گلیمی از خانه یاری بدزدید. ,

حاکم فرمود که دستش بدر کنند. ,

صاحب گلیم شفاعت کرد که: من او را بحل کردم. ,

گفتا: به شفاعت تو حدّ شرع فرو نگذارم. ,

1 یکی پرسید از آن گم کرده فرزند که ای روشن گهر پیر خردمند

2 ز مصرش بوی پیراهن شنیدی چرا در چاه کنعانش ندیدی؟

3 بگفت احوال ما برق جهان است دمی پیدا و دیگر دم نهان است

4 گهی بر طارم اعلی نشینیم گهی بر پشت پای خود نبینیم

چندان که مرا شیخ اجلّ ابوالفرج بن جوزی رحمة الله علیه ترک سماع فرمودی و به خلوت و عزلت اشارت کردی عنفوان شبابم غالب آمدی و هوا و هوس طالب. ,

ناچار به خلاف رای مربّی قدمی برفتمی و از سماع و مجالست حظی برگرفتمی و چون نصیحت شیخم یاد آمدی گفتمی: ,

3 قاضی ار با ما نشیند برفشاند دست را محتسب گر می خورد معذور دارد مست را

تا شبی به مجمع قومی برسیدم که در میان مطربی دیدم: ,

عابدی را پادشاهی طلب کرد. ,

اندیشید که دارویی بخورم تا ضعیف شوم مگر اعتقادی که دارد در حق من زیادت کند. ,

آورده‌اند که داروی قاتل بخورد و بمرد. ,

4 آن که چون پسته دیدمش همه مغز پوست بر پوست بود همچو پیاز

شبی در بیابان مکه از بی‌خوابی پای رفتنم نماند. سر بنهادم و شتربان را گفتم دست از من بدار. ,

2 پای مسکین پیاده چند رود کز تحمل ستوه شد بُختی

3 تا شود جسم فربهی لاغر لاغری مرده باشد از سختی

گفت: ای برادر! حرم در پیش است و حرامی در پس. اگر رفتی بردی وگر خفتی مردی. ,

در جامع بعلبک وقتی کلمه‌ای همی‌گفتم به طریق وعظ با جماعتی افسرده دل مرده ره از عالم صورت به عالم معنی نبرده. ,

دیدم که نفسم در نمی‌گیرد و آتشم در هیزم تر اثر نمی‌کند. ,

دریغ آمدم تربیت ستوران و آینه داری در محلت کوران. ولیکن در معنی باز بود و سلسله سخن دراز. ,

در معانی این آیت که «و نَحن اَقرَبُ الیه مِنْ حَبل الورید» سخن به جایی رسانیده که گفتم: ,

کاروانی در زمین یونان بزدند و نعمت بی قیاس ببردند. ,

بازرگانان گریه و زاری کردند و خدا و پیمبر شفیع آوردند و فایده نبود: ,

3 چو پیروز شد دزد تیره روان چه غم دارد از گریه کاروان

لقمان حکیم اندر آن کاروان بود. ,

پادشاهی پارسایی را دید. ,

گفت: هیچت از ما یاد آید؟ ,

گفت: بلی! وقتی که خدا را فراموش می‌کنم. ,

4 هر سو دود آن کش ز بر خویش براند وآن را که بخواند به در کس ندواند