اسکندرنامه - بخش دوم: خردنامه در خمسه نظامی گنجوی

1 مغنی سحرگاه بر بانگ رود به یادآور آن پهلوانی سرود

2 نشاط غنا در من آور پدید فراغت دهم زانچه نتوان شنید

3 همان فیلسوف مهندس نهاد ز تاریخ روم این چنین کرد یاد

4 که چون پیشوای بلند اختران سکندر جهاندار صاحب قران

1 چنین بود در نامهٔ رهنمای از آن پس که بود آفرین خدای

2 که شاها به دانش دل آباددار ز بی دانشان دور شو یاد دار

3 دری را که بندش بود ناپدید ز دانا توان بازجستن کلید

4 بهر دولتی کاوری در شمار سجودی بکن پیش پروردگار

1 دگر روز کز عطسهٔ آفتاب دمیدند کافور بر مشک ناب

2 فرستاد شه تا به روشن ضمیر فلاطون نهد خامه را بر حریر

3 نگارد یکی نامهٔ دلنواز که خوانندگان را بود کارساز

4 به فرمان شه پیر دریا شکوه جواهر برون ریخت از کان کوه

1 سوم روز کین طاق بازیچه رنگ برآورد بازیچه روم و زنگ

2 به سقراط فرمود دانای روم که مهری ز خاتم درآرد به موم

3 نویسد خردنامهٔ ارجمند ز هر نوع دانش ز هر گونه پند

4 خردمند روی از پذیرش نتافت به غواصی در به دریا شتافت

1 سحرگه که سربرگرفتم ز خواب برافروختم چهره چون آفتاب

2 سریر سخن برکشیدم بلند پراکندم از دل بر آتش سپند

3 به پیرایش نامه خسروی کهن سرو را باز دادم نوی

4 ز گنج سخن مهر برداشتم درو در ناسفته نگذاشتم

1 مغنی دلم دور گشت از شکیب سماعی ده امشب مرا دل فریب

2 سماعی که چون دل به گوش آورد ز بیهوشیم باز هوش آورد

3 سخن سنج این درج گوهرنگار ز درج این چنین کرد گوهر نثار

4 که چون شه ز مشرق برون برد رخت به عرض جنوبی برافراخت تخت

1 مغنی مدار از غنا دست باز که این کار بی ساز ناید بساز

2 کسی را که این ساز یاری کند طرب بادلش سازگاری کند

3 خوشا نزهت باغ در نوبهار جوان گشته هم روز و هم روزگار

4 بنفشه طلایه کنان گرد باغ همان نرگس آورده بر کف چراغ

1 مغنی دل تنگ را چاره نیست بجز سازکان هست و بیغاره نیست

2 دماغ مرا کز غم آمد به جوش به ابریشم ساز کن حلقه گوش

3 چو در خانه خویش رفت آفتاب ز گرمی شد اندام شیران کباب

4 تبشهای باحوری از دستبرد ز روی هوا چرک تری سترد

1 مغنی بساز ازدم جان‌فزای کلیدی که شد گنج گوهر گشای

2 برین در مگر چون کلید آوری ازو گنج گوهر پدید آوری

3 چو میوه رسیده شود شاخ را کدیور فرامش کند کاخ را

4 ز بس میوه باغ آراسته زمین محتشم گردد از خواسته