خسرو و شیرین در خمسه نظامی گنجوی

1 نکیسا در ترنم جادوی ساخت پس آنگه این غزل در راهوی ساخت

2 بساز ای یار با یاران دلسوز که دی رفت و نخواهد ماند امروز

3 گره بگشای با ما بستگی چند شتاب عمر بین آهستگی چند

4 ز یاری حکم کن تا شهریاری ندارد هیچ بنیاد استواری

1 نکیسا چون ز شاه آتش برانگیخت ستای باربد آبی بر او ریخت

2 به استادی نوائی کرد بر کار کز او چنگ نیکسا شد نگونسار

3 ز ترکیب ملک برد آن خلل را به زیرافکن فرو گفت این غزل را

4 ببخاشی ای صنم بر عذرخواهی که صد عذر آورد در هر گناهی

1 حکایت بر گرفته شاه و شاپور جهان دیدند یکسر نور در نور

2 پری پیکر برون آمد ز خرگاه چنان کز زیر ابر آید برون ماه

3 چو عیاران سرمست از سر مهر به پای شه در افتاد آن پری چهر

4 چو شه معشوق را مولای خود دید سر مه را به زیر پای خود دید

1 به پیروزی چو بر پیروزه گون تخت عروس صبح را پیروز شد بخت

2 جهان رست از مرقع پاره کردن عروس عالم از زر یاره کردن

3 شه از بهر عروس آرایشی ساخت که خور از شرم آن آرایش انداخت

4 هزار اشتر سیه چشم و جوان سال سراسر سرخ موی و زرد خلخال

1 سعادت چون گلی پرورد خواهد به بار آید پس آنگه مرد خواهد

2 نخست اقبال بردوزد کلاهی پس آنگاهی نهد بر فرق شاهی

3 ز دریا در برآورد مرد غواص به کم مدت شود بر تاجها خاص

4 چو شیرین گشت شیرین‌تر ز جلاب صلا در داد خسرو را که دریاب

1 به نزهت بود روزی با دل‌افروز سخن در داد و دانش می‌شد آن روز

2 زمین بوسید شیرین کای خداوند ز رامش سوی دانش کوش یک چند

3 بسی کوشیده‌ای در کامرانی بسی دیگر به کام دل برانی

4 جهان را کرده‌ای از نعمت آباد خرابش چون توان کردن به بیداد

1 چو خسرو دید کان یار گرامی ز دانش خواهد او را نیکنامی

2 بزرگ امید را نزدیک خود خواند به امید بزرگش پیش بنشاند

3 که‌ای تو بزرگ امید مردان مرا از خود بزرگ امید گردان

1 خبر ده کاولین جنبش چه چیز است که این دانش بر دانا عزیز است

2 جوابش داد ما ده راندگانیم وز اول پرده بیرون ماندگانیم

3 ز واپس ماندگان ناید درست این نخستین را نداند جز نخستین

1 دگرباره به پرسیدش جهاندار که دارم زین قیاس اندیشه بسیار

2 نخستم در دل آید کاین فلک چیست درونش جانور بیرون او کیست

3 جوابش داد مرد نکته‌پرداز که نکته تا بدین دوری مینداز

4 حسابی را کزین گنبد برونست جز ایزد کس نمی‌داند که چونست