الباب الثّالث: اندر نعت پیامبر ما محمّد مصطفی علیه‌السّلام و فضیلت وی بر جمیع پیغمبران در حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه سنایی غزنوی

1 پسرِ ملجم آن سگ بد دین آن سزاوار لعنت و نفرین

2 بر زنی گشت عاشق آن مشئوم آن نگونسارتر ز راهب روم

3 مرد مفلس چو گشت عاشق او کفر شد در میانه عایق او

4 بود آن ز آل بوسفیان منعم و مالدار و خوب و جوان

ذکر امیرالمؤمنین ابی حفض عمربن الخطاب المذکور بافضل الخطاب الحاوی للثواب الماحی للعقاب الذی فرق بین الحق و الباطل و القتیل والقاتل الذی انزل‌اللّٰه تعالی فی شانه: یا ایها النبی حسبک‌اللّٰه و من اتبعک من‌المؤمنین یعنی عمر رضی‌اللّٰه عنه و قال النبی صلّی اللّٰه علیه و سلم: عمر سراج اهل الجنة ولو کان بعدی نبیّاً لکان عمر، و قال علیه‌السلام: ان الشیطان لیفرّ من ظل عمر، من احب عمر امن‌الخطر من احب عمر فقد اوضح الطریق، و قال: انا مدینة العدل و عمر بابها. ,

2 بود عدل عمر ز بی‌مکری آینهٔ صدق روی بوبکری

3 کان اسلام و زین ایمان بود صدق او عقل و عدل را کان بود

4 دین به وقت عتیق بود هلال پس به فاروق یافت عزّ و کمال

1 مثلت همچو مرد در کشتی است زان ترا فعل سال و مه زشتی است

2 آنکه در کشتی است و در دریا نظرش کژ بُوَد چو نابینا

3 ظن چنان آیدش بخیره چنان ساکن اویست و ساحلست روان

4 می نداند که اوست در رفتن ساحل آسوده است از آشفتن

1 علم داری عمل نه دانکه خری بارِِ گوهر بری و کاه خوری

2 استر ار هست بدْ رگ و ظالم خربه‌ای خواجه از چنین عالم

3 دانشت هست کار بستن کو خنجرت هست صف شکستن کو

4 بوی از آن کوی خود نیابی از آن کاین فلان مذهبست و آن بهمان

1 یافت آیینه زنگیی در راه واندرو روی خویش کرد نگاه

2 بینی پخج دید و دو لب زشت چشمی از آتش و رخی ز انگِشت

3 چون برو عیبش آینه ننهفت بر زمینش زد آن زمان و بگفت

4 کانکه این زشت را خداوندست بهر زشتیش را بیفگندست

1 در مناجات با خدا موسی گفت ایا کردگار و یا مولی

2 از هر آنچ آفریدی از هر لون چیست بهتر ز خلقها در کون

3 گفت کز خلقها ایا موسی نیست بهتر به عالم از تقوی

4 سرِ هر طاعتی یقین تقویست متّقی شاه جَنة‌المأویست

1 عبداللّٰه رواحه یارِ رسول کرده بودی ورا رسول قبول

2 بود یار گزیده در همه کار اختیارِ محمّد مختار

3 برِ سیّد حقوق صحبت داشت یک زمان خدمتش فرو نگذاشت

4 آن زمانی که جبرئیل امین آیت آورد بر رسول گزین

1 گفت روزی مرید با پیری که در این راه چیست تدبیری

2 کار این راه بر معامله نیست در رهِ جهد خود مجادله نیست

3 کار توفیق دارد اندر راه نرسد کس به جهد سوی اله

4 پیر گفتا مجاهدت کردی شرطِ شرعش به جای آوردی

1 داعیانی که زادهٔ زمنند بیشتر در هوای خویشتنند

2 از خودی خویش زین جهان برتر وز بدی از اجل گلو بُرتر

3 همه چون از کتاب فهرستند جز ترا سوی خویش نفرستند

4 رویشان چون پیاز لعل نکوست چون نکو بنگری بود همه پوست

1 گفت روزی مرید خود را پیر که ز غیبت مکن تو چهره چو قیر

2 کاجکی معصیت بدادی گند تا که مغتاب را شدی چون بند

3 هیچ جمعی به غیبه ننشستی هرکسی مُهر غیبه نشکستی

4 ور نشستی ز رایحات کریه گنده گشتی میان جمع و سفیه