مثنویات، تمثیلات و مقطعات در دیوان اشعار پروین اعتصامی

1 ای گربه، ترا چه شد که ناگاه رفتی و نیامدی دگر بار

2 بس روز گذشت و هفته و ماه معلوم نشد که چون شد این کار

3 جای تو شبانگه و سحرگاه در دامن من تهیست بسیار

4 در راه تو کند آسمان چاه کار تو زمانه کرد دشوار

1 ای خوش اندر گنج دل زر معانی داشتن نیست گشتن، لیک عمر جاودانی داشتن

2 عقل را دیباچهٔ اوراق هستی ساختن علم را سرمایهٔ بازارگانی داشتن

3 کشتن اندر باغ جان هر لحظه‌ای رنگین گلی وندران فرخنده گلشن باغبانی داشتن

4 دل برای مهربانی پروراندن لاجرم جان بتن تنها برای جانفشانی داشتن

1 به نومیدی، سحرگه گفت امید که کس ناسازگاری چون تو نشنید

2 به هرسو دست شوقی بود بستی به هرجا خاطری دیدی شکستی

3 کشیدی بر در هر دل سپاهی ز سوزی، ناله‌ای، اشکی و آهی

4 زبونی هر چه هست و بود از تست بساط دیده اشک‌آلود از تست

1 کبوتر بچه‌ای با شوق پرواز بجرئت کرد روزی بال و پر باز

2 پرید از شاخکی بر شاخساری گذشت از بامکی بر جو کناری

3 نمودش بسکه دور آن راه نزدیک شدش گیتی به پیش چشم تاریک

4 ز وحشت سست شد بر جای ناگاه ز رنج خستگی درماند در راه

1 بارید ابر بر گل پژمرده‌ای و گفت کاز قطره بهر گوش تو آویزه ساختم

2 از بهر شستن رخ پاکیزه‌ات ز گرد بگرفتم آب پاک ز دریا و تاختم

3 خندید گل که دیر شد این بخشش و عطا رخساره‌ای نماند، ز گرما گداختم

4 ناسازگاری از فلک آمد، وگرنه من با خاک خوی کردم و با خار ساختم

1 بی روی دوست، دوش شب ما سحر نداشت سوز و گداز شمع و من و دل اثر نداشت

2 مهر بلند، چهره ز خاور نمینمود ماه از حصار چرخ، سر باختر نداشت

3 آمد طبیب بر سر بیمار خویش، لیک فرصت گذشته بود و مداوا ثمر نداشت

4 دانی که نوشداروی سهراب کی رسید آنگه که او ز کالبدی بیشتر نداشت

1 ای خوشا مستانه سر در پای دلبر داشتن دل تهی از خوب و زشت چرخ اخضر داشتن

2 نزد شاهین محبت بی پر و بال آمدن پیش باز عشق آئین کبوتر داشتن

3 سوختن بگداختن چون شمع و بزم افروختن تن بیاد روی جانان اندر آذر داشتن

4 اشک را چون لعل پروردن بخوناب جگر دیده را سوداگر یاقوت احمر داشتن

1 از ساحت پاک آشیانی مرغی بپرید سوی گلزار

2 در فکرت توشی و توانی افتاد بسی و جست بسیار

3 رفت از چمنی به بوستانی بر هر گل و میوه سود منقار

4 تا خفت ز خستگی زمانی یغماگر دهر گشت بیدار

1 به لاله نرگس مخمور گفت وقت سحر که هر که در صف باغ است صاحب هنریست

2 بنفشه مژدهٔ نوروز میدهد ما را شکوفه را ز خزان وز مهرگان خبریست

3 بجز رخ تو که زیب و فرش ز خون دل است بهر رخی که درین منظر است زیب و فریست

4 جواب داد که من نیز صاحب هنرم درین صحیفه ز من نیز نقشی و اثریست

1 وقت سحر، به آینه‌ای گفت شانه‌ای کاوخ! فلک چه کجرو و گیتی چه تند خوست

2 ما را زمانه رنجکش و تیره روز کرد خرم کسیکه همچو تواش طالعی نکوست

3 هرگز تو بار زحمت مردم نمیکشی ما شانه می‌کشیم بهر جا که تار موست

4 از تیرگی و پیچ و خم راههای ما در تاب و حلقه و سر هر زلف گفتگوست