قصاید در دیوان اشعار پروین اعتصامی

1 یکی پرسید از سقراط کز مردن چه خواندستی بگفت ای بیخبر، مرگ از چه نامی زندگانی را

2 اگر زین خاکدان پست روزی بر پری بینی که گردونها و گیتی‌هاست ملک آن جهانی را

3 چراغ روشن جانرا مکن در حصن تن پنهان مپیچ اندر میان خرقه، این یاقوت کانی را

4 مخسب آسوده ای برنا که اندر نوبت پیری به حسرت یاد خواهی کرد ایام جوانی را

1 هفته‌ها کردیم ماه و سالها کردیم پار نور بودیم و شدیم از کار ناهنجار نار

2 یافتیم ار یک گهر، همسنگ شد با صد خزف داشتیم ار یک هنر، بودش قرین هفتاد عار

3 گاه سلخ و غره بشمردیم و گاهی روز و شب کاش میکردیم عمر رفته را روزی شمار

4 شمع جان پاک را اندر مغاک افروختیم خانه روشن گشت، اما خانهٔ دل ماند تار

1 گردون نرهد ز تند رفتاری گیتی ننهد ز سر سیه‌کاری

2 از گرگ چه آمدست جز گرگی وز مار چه خاستست جز ماری

3 بس بی بصری، اگر چه بینائی بس بیخبری، اگر چه هشیاری

4 تو غافلی و سپهر گردان را فارغ ز فسون و فتنه پنداری

1 ای شده شیفتهٔ گیتی و دورانش دهر دریاست، بیندیش ز طوفانش

2 نفس دیویست فریبنده از او بگریز سر بتدبیر بپیچ از خط فرمانش

3 حلهٔ دل نشود اطلس و دیبایش یارهٔ جان نشود لعل و مرجانش

4 نامهٔ دیو تباهیست همان بهتر که نه این نامه بخوانیم و نه عنوانش

1 نفس گفتست بسی ژاژ و بسی مبهم به کز این پس کندش نطق خرد ابکم

2 ره پر پیچ و خم آز چو بگرفتی روی درهم مکش ار کار تو شد درهم

3 خشک شد زمزم پاکیزهٔ جان ناگه شستشو کرد هریمن چو درین زمزم

4 به که از مطبخ وسواس برون آئیم تا که خود را برهانیم ز دود و دم

1 ای سیه مار جهان را شده افسونگر نرهد مار فسای از بد مار آخر

2 نیش این مار هر آنکس که خورد میرد و آنکه او مرد کجا زنده شود دیگر

3 بنه این کیسه و این مهره افسون را به فسون سازی گیتی نفسی بنگر

4 بکن این پایه و بنیاد دگر بر نه بگذار این ره و از راه دگر بگذر

1 تا ببازار جهان سوداگریم گاه سود و گه زیان میوریم

2 گر نکو بازارگانیم از چه روی هرگز این سود و زیانرا نشمریم

3 جان زبون گشته است و در بند تنیم عقل فرسوده است و در فکر سریم

4 روح را از ناشتائی میکشیم سفره‌ها از بهر تن میگستریم

1 کارها بود در این کارگه اخضر لیک دوک تو نگردید ازین بهتر

2 سر این رشته گرفتی و ندانستی که هریمنش گرفتست سر دیگر

3 موجها کرده مکان در لب این دریا شعله‌ها گشته نهان در دل این مجمر

4 تو ندانم به چه امید نهادستی کالهٔ خویش در این کشتی بی لنگر

1 سود خود را چه شماری که زیانکاری ره نیکان چه سپاری که گرانباری

2 تو به خوابی، که چنین بیخبری از خود خفته را آگهی از خود نبود، آری

3 بال و پر چند زنی خیره، نمی‌بینی که تو گنجشک صفت در دهن ماری

4 بر بلندی چو سپیدار چه افزائی بارور باش، تو نخلی نه سپیداری

1 بسوز اندرین تیه، ای دل نهانی مخواه از درخت جهان سایبانی

2 سبکدانه در مزرع خود بیفشان گر این برزگر میکند سرگرانی

3 چو کار آگهان کار بایست کردن چه رسم و رهی بهتر از کاردانی

4 زمانه به گنج تو تا چشم دارد نیاموزدت شیوهٔ پاسبانی