قصاید در دیوان اشعار پروین اعتصامی

1 سر و عقل گر خدمت جان کنند بسی کار دشوار ک‌آسان کنند

2 بکاهند گر دیده و دل ز آز بسا نرخها را که ارزان کنند

3 چو اوضاع گیتی خیال است و خواب چرا خاطرت را پریشان کنند

4 دل و دیده دریای ملک تنند رها کن که یک چند طوفان کنند

1 عاقل از کار بزرگی طلبید تکیه بر بیهده گفتار نداشت

2 آب نوشید چو نوشابه نیافت درم آورد چو دینار نداشت

3 بار تقدیر به آسانی برد غم سنگینی این بار نداشت

4 با گرانسنگی و پاکی خو کرد همنشینان سبکسار نداشت

1 رهاییت باید، رها کن جهان را نگه دار ز آلودگی پاک‌جان را

2 به سر برشو این گنبد آبگون را به هم بشکن این طبل خالی‌میان را

3 گذشتنگه است این سرای سپنجی برو بازجو دولت جاودان را

4 ز هر باد، چون گرد منما بلندی که پست است همت، بلند آسمان را

1 ای دل، فلک سفله کجمدار است صد بیم خزانش بهر بهار است

2 باغی که در آن آشیانه کردی منزلگه صیاد جانشکار است

3 از بدسری روزگار بی باک غمگین مشو ایدوست، روزگار است

4 یغماگر افلاک، سخت بازوست دردی کش ایام، هوشیار است

1 دل اگر توشه و توانی داشت در ره عقل کاروانی داشت

2 دیده گر دفتر قضا میخواند ز سیه کاریش امانی داشت

3 رهزن نفس را شناخته بود گنجهایش نگاهبانی داشت

4 کشت و زرعی به ملک جان میکرد بی نیاز از جهان، جهانی داشت

1 آنکس که چو سیمرغ بی نشانست از رهزن ایام در امانست

2 ایمن نشد از دزد جز سبکبار بر دوش تو این بار بس گرانست

3 اسبی که تو را میبرد بیک عمر بنگر که بدست که‌اش عنانست

4 مردم‌کشی دهر، بی سلاح است غارتگری چرخ، ناگهانست

1 سوخت اوراق دل از اخگر پنداری چند ماند خاکستری از دفتر و طوماری چند

2 روح زان کاسته گردید و تن افزونی خواست که نکردیم حساب کم و بسیاری چند

3 زاغکی شامگهی دعوی طاوسی کرد صبحدم فاش شد این راز ز رفتاری چند

4 خفتگان با تو نگویند که دزد تو که بود باید این مسئله پرسید ز بیداری چند

1 ای عجب! این راه نه راه خداست زانکه در آن اهرمنی رهنماست

2 قافله بس رفت از این راه، لیک کس نشد آگاه که مقصد کجاست

3 راهروانی که درین معبرند فکرتشان یکسره آز و هواست

4 ای رمه، این دره چراگاه نیست ای بره، این گرگ بسی ناشتاست

1 ای دوست، دزد حاجب و دربان نمی‌شود گرگ سیه درون، سگ چوپان نمی‌شود

2 ویرانهٔ تن از چه ره آباد میکنی معمورهٔ دلست که ویران نمی‌شود

3 درزی شو و بدوز ز پرهیز پوششی کاین جامه جامه‌ایست که خلقان نمی‌شود

4 دانش چو گوهریست که عمرش بود بها باید گران خرید که ارزان نمی‌شود

1 ای دل عبث مخور غم دنیا را فکرت مکن نیامده فردا را

2 کنج قفس چو نیک بیندیشی چون گلشن است مرغ شکیبا را

3 بشکاف خاک را و ببین آنگه بی مهری زمانهٔ رسوا را

4 این دشت، خوابگاه شهیدانست فرصت شمار وقت تماشا را