دفتر اول در جوهرالذات عطار نیشابوری

1 که بسیاری طلب کردم نمودار که باشد تا بدانم سرّ اسرار

2 در این اندیشه بودم سالها من بسی معلوم کردم حالها من

3 طلبکردم درون دل بسی سال که تا یابم مگر از دیده احوال

4 درون دل بسی رفتم سرانجام نظر کردم حقیقت مندر این جام

1 الا ای دل چو جوهر باز دیدی چرا در آینه تو ناپدیدی

2 الا ای دل کجا آخر فتادی گریزان از برم مانند بادی

3 الا ای دل نمیدانم کجائی که این دم اوفتاده در فنائی

4 الا ای دل نمیدانم که چونی نهانی در درون و در برونی

1 جمال حُسنِ یوسف بس لطیف است ولی دل دیدنش را بس ضعیف است

2 چو اهل مصر مر او را بدیدند ز بیهوشی طمع از جان بریدند

3 چو پیدا شد جمال یوسف از دور جهان از پرتو او گشت پر نور

4 اگر داری توطاقت در جمالش بیابی در درون جان وصالش

1 زهی کرده ز یارِخویش عزلت کشیده هم بلا و رنج و محنت

2 توئی از یار خود دور اوفتاده در این نظّاره معذور اوفتاده

3 توئی گمگشته از یعقوب ناگاه فتاده در چَه درمانده در راه

4 توئی نور دو چشم وجان یعقوب سیاهی را کجا آئی تو محبوب

1 الا ای جان و دل را درد و دارو تو آن نوری که لَم تَمسَسهُ نارو

2 تو درمشکات تن مصباح نوری ز نزدیکی که هستی دور دوری

3 ز روزنهای مِشکات مشبک نشیمن کردهٔ خاک مبارکت

4 زجاجه بشکن و زَیتَت برون ریز بنور کوکب درّی درآویز

1 دل و جان در رضاشان هر دو در باز پس آنگه تو حجاب از رخ برانداز

2 دل و جان باز اندر راه ایشان اگر هستی تو مر آگاه ایشان

3 دل و جان تو ایشانند دریاب اگر در خانهٔ عشقی تو دریاب

4 ز علم حیدری تو گر بدانی ترا بنماید اسرار معانی

1 امام است او یقین بعد محمد(ص) بیاب این راز و بیشک شو مؤیّد

2 امام است او یقین در هر دو عالم کز او پیداست اسرار دمادم

3 امام است او و بیشک او امام است که او را جبرئیل از جان غلام است

4 امام است او حقیقت مؤمنان را برد فردا ابر سوی جنان را

1 شبی آن پیر زاری کرد بسیار که یارب این حجاب از پیش بردار

2 حجاب از پیش چشم پیر برخواست ندیدش جز فنا بشنو سخن راست

3 نبُد چیزی ز چندینی عجائب عجائب ماند آن پیر از غرائب

4 نبُد چرخ فلک اینجا پدیدار بجز دیدار یار و لیس فی الدّار

1 توئی پاک و منزّه در وجودم که من بی بود تو هرگز نبودم

2 توئی پاک و منزّه در دل و جان درون جان تو هستی راز پنهان

3 توئی پاک ومنزّه در دل من توئی در هر دو عالم حاصل من

4 توئی پاک و منزّه در مبّرا ترا دانم درون خویش شیدا

1 منم یکتا که جمله دستگیرم بمیرانم تمامت من نمیرم

2 منم حییّ که دایم زنده باشم که بیخ بدکنش برکنده باشم

3 ستانم داد مظلومان ز ظالم بذات خویش من پیوسته قائم

4 جهان و هرچه در هر دو جهان است بر من جمله بی نام و نشانست