زهی جناب تو والا مکان از اثیر اخسیکتی قصیده 5

1 زهی جناب تو والا مکان نعمت والا ز روی همت عالی فلک نشیب و تو بالا

2 ملوک را همه روزه بدرگه تو تنزه فتوح را همه ساله به حضرت تو توّلا

3 بگوش کوس، غریو بیان فتح شنوده سعادت تو ز خامش زبان رایت اعلا

4 ز رهروان معانی تو راست سبق ترقی ز خسروان زمانه تو راست قدر معلا

5 همه نتایج و ارکان تو را مزید معالی که هفت والی چرخ از در تو اند، مولّا

6 گر از سپهر بپرسی که کیست پشت سلاطین زبان بمدح سراید بحرف واضح و والا

7 سر ملوک جهان، پهلوان تهمتن ثانی تفاخر همه اسلاف فخرالدین ذکریا

8 که با شجاعت داود، ساخت ملک سلیمان که با وفای براهیم، یافت عصمت یحیا

9 شهی که زبده ی مهر وی است راحت عقبی شهی که زنده بنام وی است ساحت دنیا

10 ز روزنامه او روز کار، یافته روزی بر آستانه ی او، مکرمات یافته مأوا

11 بر آب و سبزه شمشیر او، و قود ظفر را وجوه مطعم و مشرب، امیر منزل و مرعا

12 زسنک سبزه بر آرد، بالتفات و عنایت ز شیر شیر بدوشد، باحتمال و مدارا

13 مقر قائمه حلم اوست، مرکز قوموا هیون ساریه ذهن اوست مرکب اسرا

14 عقیم شد چو دم و طبع او بکار در آمد صدف ز لولو مکنون بقر، ز عنبر سارا

15 وگر چنانکه توانی شنود چاوش عبرت گشاده بر قدم آورد، نی ز فتنه ولوصا

16 دم وی است، خرد را به نکته مایه عدت در وی است، هنر را ز فتنه مامن و ملجا

17 به رأی جنبش و آرام اوست، تا بقیامت ثبات مرکز اغبر، مدار گنبد خضرا

18 زهی خراب جهان را، بعدل کرده عمارت امیدهای کهن را، بفضل کرده مطرا

19 لباس ملک، تو را زیبد، ارچه در نظر من جهان فروز تری، همچو آفتاب معرّا

20 چو شوق در دل عاشق بطبع جای پذیرد صدای کوس تو، در طاق این رواق پر آوا

21 سیه سپید توشان دید، همچو جفت جواهر رخ دوام به بیند نه، طاق ابروی طغرا

22 در آنکه دست تو دریاست شبهتی نشناسم کزو سیاهی توقیع، عنبری است ز دریا

23 فلک چو ابروی خُضبه خضاب وسمه گرفته در تو در خم ابرو عزیز دیده بنیا

24 توئی مفلسف تدبیر عقل و حکمت خاکی توئی مهندس ترتیب چرخ و انجم و قمرا

25 بدان اجازت عدلت که در بدایت عالم چهار مادر گیتی گرفت حمل نُه آبا

26 زفاف خانه گردون خراب باد که روزی همی ز عقل و زمانه نبات زاید از ابنا

27 چنان رفیع جنابی که با بلندی قامت سر فلک نکند جز مکانت تو تمنا

28 چو تو مجرد جودی زبان عقل که باشد که در مقابل رایت کند حدیث مجازا

29 بمدح توست سخنور زبان لاله اخرس بنام توست نیوشنده کوش صخره صما

30 چو نرم روی خدنک از کمان صلب پرانی خواص نرمی و چربی دهد صلابت خارا

31 زمانه با تو چه سودا پزد، که دست شجاعت بریخت خون حوادث، زسهم این سر صفرا

32 اگرچه رای تو بودی بیاض عارض مشرق بخاصیت ندمیدی ز شب دواله سودا

33 تبیره ساز حوادث، بر او زند سپر کین هر آنکه کرد ز قهرت، دمی نکون و تبرا

34 دماغ چرخ ز خصمت، بجز بخار نبیند که در دهان زمانه نواله ایست مهنا

35 بحفل طالع تو داد ملکتست تمامت بسعی دانش تو کار دانش است مهیا

36 خجسته کلک تو صوری است بر دهان ممالک زده بقصد امامت دم عنایت و احیا

37 چنان به نزل نعم با نعم قرار گرفتی که جز بلفظ شهادت نرفت، بر دهنت، لا

38 اجل چو صورت پروانه شد بر آتش تیغت که عشق بار ندادش بخود فراغت و پروا

39 هر آنکه زنده کند سنت خلاف تو یکدم حدیث خلق رها کن بخلق قابلی او را

40 عظیم خلق تو گوئی که ارغنون بزرگی است که از مسام بد اندیش جان کشد بمواسا

41 ممان که با تو سر از جور برکند فلک الثور که زهره تو، به ثور است آفتاب به جوزا

42 برای بزم تو چون برگشند برق یمانی که شد بریشم نورش بانعکاس مثنا

43 چو گرد خلق تو کرددز حلم و جود و تواضع مثلثی بکف آرد سپهر مجمره سیما

44 همی سمور تو گیرند سامیان مراتب از آن سما، به جنابت نه بست مجلس اسما

45 ملقب اند باسماء تو ملوک زمانه توئی بقدر ز القاب آن گروه مسما

46 بنای ملک تو آنگه کند قبول تباهی کجا قبول کند سطح آب خط معما

47 ز اصطناع تو ممکن بود بباغ زمانه که تخم بقله حمقا شود درختک دانا

48 بهار در رک او آن عمل کند که نماید بجای عقد شکوفه ز شاخ عقد ثریا

49 هزار ناله بر آید بر او ز باغ خورنق هزار شود در افتد از او به جنت مأوا

50 ستارگان زبر و زیر شاخ چرخ مثالش گرفته صورت اکلیل در برابر رؤیا

51 سپهر گفته خرد را بدین نشان که تو دادی اثیر پرهنر است این درخت بوالعجب اسما

52 اگر زهی ز درختی چنین دریغ نداری بر بقای مخلد کند ز برگ هویدا

53 همیشه تا خرد و نفس و چرخ و طبع زمانه بآفرینش یزدان مقوّمند و محلّا

54 نه عقل راه نماید نه نفس کار گذارد مکر ببدرقه رحمت خدای تعالا

55 تو باش عالم دل را ز عیم قاعده گستر تو باش ملکت جان را امیر مرتبه افزا

56 ستاره زفت و تو معطی مزاج عمر تو زیرک زمانه سست و تو محکم، سپهر پیر و تو برنا