همی از خواجوی کرمانی سام نامه - سراینده نامعلوم منسوب به خواجو 169

1 همی راند تا شب به ناگه رسید به ناگه یکی آتش از دور دید

2 درخشنده مانند فانوس آل نگه کرد سالار فرخنده فال

3 بپرسید کان آل فانوس چیست به نزدیک فانوس برگوی کیست

4 بدو گفت رضوان که کوه فناست نشیمنگه دیو نر ابرهاست

5 ولی راه دور است تا پیش او به دو ماه جوید رهش چاره‌جو

6 شگفتی سپهدار ازو دربماند همی دیو فانوس باره براند

7 چنین تا شب تیره شان گشت روز برآمد جهان گشت ازو دلفروز

8 غراب سیه را بریدند سر وزو خون فرو ریخت بر دشت و در

9 دلاور بر چشمه‌ای در رسید فرود آمد و لشکری را بدید

10 بپرسید کآیا که باشد به گاه درین جا چه جویند کیست این سپاه

11 دو فرسنگ از آن دور بر پهلوان فرود آمد آن گرد روشن‌روان

12 به پاسخ بدو گفت فرهنگ دیو شدید است ناپاک با رنگ و ریو

13 به همراه طلاج جادونژاد نشان تو جوید مر آن بدنژاد

14 که طلاج گفته است او را خبر ز کار طلسم و ز ارقم مگر

15 فرستاد تا عوج آید به جنگ جهان را کند بر منوچهر تنگ

16 چو بشنید بنشست و از جا بجست کمر بست ماننده پیل مست

17 همه ساز رزم و طلسمات جم بپوشید سام و دل و جان نژند

18 چنین گفت قلواد را پهلوان که ایدر بمان شاد و روشن روان

19 که تنها شتابم به سوی شدید ببینم چه گوید شدید پلید

20 بشویم ز دل در زمان بیم را رهانم ازو شاه تسلیم را

21 همه بارگاهش به هم برزنم گرش زنده مانم نه مردم زنم

22 بگفت و برآمد به پشت غراب روان گشت مانند دریای آب

23 چو نزدیک آمد دلاور چو باد خبر شد بر پور شداد عاد

24 که آمد سپهدار سام سوار چو شیری که تازد به سوی شکار

25 به بر کرده اسباب جمشیدشاه غریوان درآمد به پیش سپاه

26 جو نام یل آمد به گوش شدید شدش گونه زرد و دلش برطپید

27 بترسید عادی ز آواز سام نماندش دگر هیچ آرام و کام

28 سپهبد جهان‌آفرین را ستود درمد به مانند جنگی گرود

29 گره در برو همچو پیلان مست سوی قبضه تیغ یازید دست

30 جهان آفرین را چنان کرد یاد که لرزید دل در بر پور عاد

31 نگه کرد سام یل کینه‌خواه به بند اندر آن دید تسلیم شاه

32 از آن نیز رحمان به همراه آن چو دید آنچنان نامور پهلوان

33 بغرید از کینه یازید دست همه بند و زنجیر در هم شکست

34 رهانید مر هر دو را پا ز بند بغرید شاپور تن ارجمند

35 بخندید ازو سام گفتش بس است که این رزمگه جای دیگر کس است

36 از ایشان بلرزید انبارگاه که بودند هشتصد تن رزمخواه

37 همه دیوچهران شدادیان همه پیل‌تن تخمه عادیان

38 بویژه چو طلاج جادونژاد دلش پر ز آتش سرش پر زباد

39 بپرسید از سام فرخنده شیر گریزان چرا رفته بودی به زیر

40 بپرسید از سام فرخنده شیر گریزان چرا رفته بودی به زیر

41 همانا که رفتی به سوی طلسم طلسمات را برشکستی به اسم

42 کنون از طلسم آمدی پیش من ببینی به زخم اندر آن نیش من

43 همه پهلوانان زرین کلاه ببینی دلیران این بارگاه

44 چو مهراس جنگی و چون قهقهام چو لواج عادی مر آن خویشکام

45 چو شباش و کباس و شمنی سه گرد چو برجاس و برجیس با دستبرد

46 چو فرخار کهسار و کرکوی شیر چو شیار و هیشوی با دار و گیر

47 همه نامداران مغرب زمین همه پهلوانان پر تاب و کین

48 بخندید از گفتنش سام شیر که ای روسیاه پلید شریر

49 به توفیق یزدان پروردگار برآرم ز جانتان یکایک دمار

50 به نیروی یزدان جان آفرین نمانم یکی را به روی زمین

51 چو لواج جادو ازو بشنوید نگه کرد آنگه به سوی شدید

52 که ایرانی خیره‌گو را ببین چگونه سخنها به مغرب زمین

53 تنش را به شمشیر سازم دو نیم که تا پا نیارد زیاد از گلیم

54 بگفت و ز جا جست و تندید سخت بدو گفت کای سام شوریده‌بخت

55 سخن را ندانی همی پیش و پس کنی پشه از زور تن در قفس

56 بیا تا به کشتی نبرد آوریم سر یکدگر زیر گرد آوریم

57 ببینم چه داری ز نیرو نشان میان دلیران و گردنکشان

58 تو گوئی که پور نریمان منم به نیروی گرد کریمان منم

59 چو بشنید ازو سام خندید سخت بدو پاسخ آورد کای شوربخت

60 کسی لاف گوید بر کینه‌ور که از بازوی خود ندارد خبر

61 من از روی مردی گذارم سخن نترسم نه از شیر و نز اهرمن

62 سر چرخ گردنده پست آورم همی حمله بر پیل مست آورم

63 به نیروی یزدان پرورگار ز شیر دمنده برآرم دمار

64 بدو حمله آورد لواج شیر چو پیلی که در جنگ باشد دلیر

65 بدو گفت در کار کشتی کسی نتابید در پیش دستم کسی

66 سراپای میدان تو با من بگرد پس آنگه به میدان من همچو گرد

67 به کشتی به مغرب نبودش همال به نیروی بازوی کوپال و یال

68 هوادار او جمله شدادیان که لواج بودی هم از عادیان

69 سپهبد ز جا جست چون پیل مست به نیروی کوپال و بازوی دست

70 بدو گفت لواج کای بی‌خرد به لواج پیل دمان نگذرد

71 رباید ز میدان تن ژنده‌پیل نهنگ دمان را درآرد دو میل

72 به بهرام و کیوان رساند خلل بترسد ازو در گه کین اجل

73 چو شیریست یا اژدهای دژم که پیکار جویند از جنگ و دم

74 به تن سخت بازو بسان درخت شود موم در چنگ او سنگ سخت

75 بخندید ازو سام و پاسخ نگفت بدان تا چه آید برون از نهفت

76 دویدند در هم چو پیلان مست چو خرطوم در هم فکندند دست

77 شگفتی بدی خیره لواج نام ز کام نهنگان برآورده کام

78 چهل رش فزون بود پهنای او صد و شصت رش بود بالای او

79 به کشتی ابا هم درآویختند به نیرو جهان در هم آمیختند

80 بیازید و یک پای پهلو گرفت به نیرو درآمد ز روی شگفت

81 بسی کرد زور و ز جا برنکند بلرزید لواج زو شد نژند

82 فرو ریخت از درد خونش ز چشم سپهبد بجنبید از کین و خشم

83 چهل زور لواج بر سام کرد بجنبید یک پای او در نبرد

84 بخندید ازو سام و نیرو گرفت بیازیدش آنگاه بازو گرفت

85 به یک دست و یک پای آن ژنده پیل چو بگرفت جوشید چون رود نیل

86 بنالید بر داور دادگر که او می‌دهد بنده را زور و فر

87 همه روز بدبختی و کار سخت ازویست با فره و تاج و تخت

88 که ای کردگار زمین و زمان تو دادی مر فر و یال و توان

89 که بستم دو دست نهنکال دیو برانداختم از جهان مکر و ریو

90 طلسمات جمشید والاگهر که یک سو جهان بود ازو پرحذر

91 گرفتم همه مرز جادوگران جهان پاک کردم ز نیمه‌تنان

92 ز نیروی تو ارقم بدگهر بکشتم به فر تو ای دادگر

93 بگفت و به نیرو جهان‌پهلوان ربودش ز جا همچو کوه گران

94 برآورد او را بر گرد سام بزد بر زمینش گو شیرفر

95 که لرزید هامون و آن بارگاه جهان شد سراسر به چشمش سیاه

96 چو زد بر زمین دید آن زور چنگ بپریدشان جمله از روی رنگ

97 یکی نعره‌ای از جگر برکشید مر او را چو کرباس از هم درید

98 همی هر کسی سوی هم بنگرید بلرزید از آن زور بازو شدید

99 سپهبد از آنجای چون پیل مست به پشت غراب تکاور نشست

100 بیامد به نزدیک آن چشمه‌سار سر و تن بشست آن گو نامدار

101 رخ خویش بنهاد بر روی خاک نیایش کنان پیش یزدان پاک

102 که ای خالق پاک پروردگار توئی آفریننده روزگار

103 توانائی و قدرت ما ز تست شکیبائی و راحت ما ز تست

104 ندانم جز از تو کسی را دگر نبندم بر درگه کس کمر

105 به فر تو این جادوی بدنژاد به کشتی بدادم سرش را به باد

106 چو برداشت سر پهلو نامدار بشد نزد قلواد فرخ تبار

107 همه جمع گشتند شیران زوش که تسلیم بر زد ز ناگه خروش

108 پدر چون که رخسار دختر بدید مر او را غریوان به بر درکشید

109 بپرسیدش از رنج ره در گداز که چون بود زندان و راه دراز

110 بدو گفت رضوان که یزدان سپاس رهائی ز سام نریمان شناس

111 اگر او نبودی درین روزگار تن من نرستی از آن نابکار

112 ز ارقم چسان کس رها یافتی رها از دم اژدها یافتی

113 امیدم ز دادار فیروزگر که شادان شود سام فرخ گهر

114 ز بخت پری‌دخت فغفورشاه ببیند رخ شاه ایران سپاه

115 پس آنگه بدان رزم پهلو بگفت که تسلیم شه همچو گل برشکفت

116 که فرهنگ فرخنده آمد پدید در آن چشمه خرگاه شاهی کشید

117 پری‌ پیکران جمله جمع آمدند چو پروانه بر گرد شمع آمدند

118 همان شمسه رضوان به بر درگرفت ز هجران بسی دست بر سر گرفت

119 دگر بزم باده بیاراستند پری‌چهرگان چهره آراستند

120 به گردش درآمد می لعل فام شگفته ز کردار فرخنده سام

121 همه درد و انده فراموش شد یکایک همه لب پر از نوش شد

122 به هر چشمه صد سامری بسته شد به غمزه همه تیر پیوسته شد

123 در شادی و خرمی باز شد به دلها همه عشرت انباز شد

124 پیاله به هر سوی سرگشته شد همه دامن می ز گل شسته شد

125 از آن می جوانان چو گل رسته شد به هر سوی سنبل ز گل دسته شد

126 چو مخمور نرگس ز غم خسته شد همه مجلس از می چو گل‌دسته شد

127 جهانی بدیشان دگر تازه شد همه گوش گردون پرآوازه شد

128 ز اندوه تسلیم آزاد شد بسان یکی تیغ پولاد شد

129 چنین تا دگر مرغ زرین سپر ابا تیغ برداشت از خود سر

130 شه زنگیان را به خون درکشید به گردون سراپرده‌ای برکشید