باب اول در سیرت پادشاهان در گلستان سعدی شیرازی

گروهی حکما به حضرت کسری در به مصلحتی سخن همی‌گفتند و بزرگمهر که مهتر ایشان بود خاموش. ,

گفتندش: چرا با ما در این بحث سخن نگویی. ,

گفت: وزیران بر مثال اطبااند و طبیب دارو ندهد جز سقیم را. پس چو بینم که رای شما بر صواب است مرا بر سر آن سخن گفتن حکمت نباشد. ,

4 چو کاری بی فضول من بر آید مرا در وی سخن گفتن نشاید

هارون الرشید را چون ملک دیار مصر مسلم شد گفت: به خلاف آن طاغی که به غرور ملک مصر دعوی خدایی کرد نبخشم این مملکت را مگر به خسیس‌ترین بندگان. ,

سیاهی داشت نام او خصیب در غایت جهل. مُلک مصر به وی ارزانی داشت و گویند عقل و درایت او تا به جایی بود که طایفه‌ای حرّاث مصر شکایت آوردندش که پنبه کاشته بودیم باران بی وقت آمد و تلف شد. گفت: پشم بایستی کاشتن! ,

3 اگر روزی به دانش در فزودی ز نادان تنگ روزی تر نبودی

4 به نادانان چنان روزی رساند که دانا اندر آن عاجز بماند

یکی را از ملوک کنیزکی چینی آوردند. خواست تا در حالت مستی با وی جمع آید کنیزک ممانعت کرد. ملک در خشم رفت و مر او را به سیاهی بخشید که لب زبرینش از پرهٔ بینی در گذشته بود و زیرینش به گریبان فرو هشته. هیکلی که صخر الجن از طلعتش برمیدی و عین القطر از بغلش بگندیدی. ,

2 تو گویی تا قیامت زشت‌رویی بر او ختم است، و بر یوسف نکویی

چنان که ظریفان گفته‌اند: ,

4 شخصی نه چنان کریه منظر کز زشتی او خبر توان داد

اسکندر رومی را پرسیدند: دیار مشرق و مغرب به چه گرفتی که ملوک پیشین را خزاین و عمر و ملک و لشکر بیش از این بوده است ایشان را چنین فتحی میسر نشده. گفتا: به عون خدای عزّوجل هر مملکتی را که گرفتم رعیتش نیازردم و نام پادشاهان جز به نکویی نبردم. ,

2 بزرگش نخوانند اهل خرد که نام بزرگان به زشتی برد