وزین روی از محمد کوسج برزونامه (بخش کهن) 18

1 وزین روی گردان ایران تمام رسیدند نزدیک ایوان سام

2 به خوردن نهادند سر روز و شب نیاسود از خنده شان هیچ لب

3 نبد کارشان جز می و خفت و خورد کس اندیشه مکر سوسن نکرد

4 سر پهلوانان ز می گشت شاد به شادی جهاندار کردند یاد

5 همی کس ندانست شب را ز روز همه نامداران گیتی فروز

6 همی گفت هر کس که چون من دگر به میدان کینه نبندد کمر

7 یکی گفت من شیر گیرم به دست شود پست از گرز من پیل مست

8 همی گفت هر کس ز مردی خویش به بیگانه مردم چه با مرد خویش

9 درین داوری طوس بر پای خاست چنین گفت چون من به ایران نخاست

10 ز تخم فریدون و نوذر نژاد ندارد چو من دیگری چرخ یاد

11 نباشد چو من گرد با فر و یال نه گودرز کشواد و نه پور زال

12 چو بشنید گودرز گفتا خموش نگویند چنین مردم تیز هوش

13 چه بیشی کنی پیش آزادگان به ویژه بزرگان کشوادگان

14 اگر چند از من تو را شرم نیست کسی را به نزد تو آزرم نیست

15 ز برزوت هم شرم ناید کنون که در خاکت آورد از زین نگون

16 کنون می فزونی کنی پیش اوی بدیده به میدان کمابیش اوی

17 ز گودرز چون طوس بشنید این چو شیر درنده درامد ز کین

18 بزد دست و خنجر کشید از نیام بزد دست رهام فرخنده نام

19 به نیرو جدا کرد خنجر ازوی بدو گفت کای مرد پرخاشجوی

20 اگر نیستی شرم رستم ز پیش بدیدی همه مردی ورای خویش

21 ز گردان تو را پیشه جز جنگ نیست چو شیرانت خود پنجه جنگ نیست

22 چو بشنید طوس این برآورد خشم ز کینه پر از آب کرده دو چشم

23 به اسب اندر آمد سرافراز مرد ز گردنده گردون برآورد گرد

24 چو او سوی ایران سر اندر کشید چو رستم بیامد مر او را ندید

25 نگه کرد از هر سوی چپ و راست چنین گفت طوس سپهبد کجاست

26 چه افتاد کآشفته اند این همه چه گرگ اندر آمد میان رمه

27 به بیهوده این داوری از چه خاست دل نامداران پر انده چراست

28 بدو گفت برزوی کای پهلوان به کام تو بادا سپهر روان

29 به بی دانشی طوس را یار نیست به جز جنگ جستن ورا کار نیست

30 ندارد به گیتی کسی را به مرد ز گودرز و رهام جوید نبرد

31 همه از فریدون سخن گفت و بس جز از خود نداند دگر هیچ کس

32 برآورد بازو و خنجر کشید همی خواست از تن سرش را برید

33 ز دستش برون کرد رهام گرد همه پنجه و دست او کرد خرد

34 برون شد ز گودرزیان پر ز خشم ز کینه چو دو طاس خون کرده چشم

35 زکان و دنان شد ز خانه برون همانا که شد پیش خسرو کنون

36 فرامرز را گفت کای بی خرد از آزادگان این کی اندر خورد

37 همان است طوس سپهبد که گفت نماند نژاد و هنر در نهفت

38 جهاندار گودرز کشوادگان چو داند همی خوی آزادگان

39 همان تیزی و تند خویی طوس نبایست بستن برین گونه کوس

40 چنین گفت با برزوی نامور ندانی تو آیین گیتی مگر

41 که بد نامی آید به فرجام ازین چنین گفت دانای ایران زمین

42 که بر میزبان میهمان پادشاست تو آن کن که از نامداران سزاست

43 چنین گفت رستم به گودرز پس که چون تو به دانش ندانیم کس

44 جهان پهلوان طوس بی دانش است نه همچون تو از رای با رامش است

45 ولیکن ز تخم کیان است طوس نبایست کردن مر او را فسوس

46 ز بهر من اکنون و دستان سام به جان و سر شاه فرخنده نام

47 نتابی ز فرمان من هیچ سر بر آن سان که داری نژاد و گهر

48 شوی از پی طوس نوذر دوان به دست آری او را به ره بر روان

49 که هر کس کز ایدر شود پیش اوی نیاید به گفتار او کینه جوی

50 نباشدت ننگی که شه زاده است ز تخم بزرگان آزاده است

51 چو بشنید گودرز آمد دوان بر ان سان که فرموده بد پهلوان

52 زمانی بر آمد جهان جوی گیو چنین گفت کای نامبردار نیو

53 تو دانی سپهدار گودرز را همان نامور طوس با ارز را

54 اگر چند گودرز فرزانه است ازو طوس پر کین و دیوانه است

55 شوم از پی نامداران دوان به چربی بجویم دل هر دوان

56 بدو گفت رستم که فرمان تو راست بر آن رای رو کت همی رای خواست

57 چو خورشید گشت از بر چرخ راست جهان جوی گستهم بر پای خاست

58 به رستم چنین گفت کای پهلوان دل کارزار و خرد را روان

59 تو دانی که از نوذر شهریار ندارم به جز طوس را یادگار

60 چو گودرز و چون گیو دو جنگ جوی ندانم چه آید مر او را به روی

61 مرا دل ازین هر دو بر بیم گشت ز درد برادر به دو نیم گشت

62 بدو گفت رستم برو شادمان میانجی همی باش بر هر دوان

63 چو بیرون شد از کاخ رستم به کین به اسب اندر آمد ز روی زمین

64 همی راند باره به کردار باد مگر بنگرد طوس و گودرز شاد

65 چو گستهم از پیش رستم برفت دل بیژن از درد ایشان بتفت

66 همی گفت آیا چه شاید بدن نشاید برین کار دم بر زدن

67 چو گل هر زمانی همی بشکفید سرشکش ز دیده به رخ برچکید

68 نگه کرد رستم بدو ناگهان بدو گفت کای پهلوان جهان

69 چرا نا شکیبی تو بر جای خویش چه اندیشه آمدت اکنون به پیش

70 بدو گفت بیژن که ای پهلوان ز اندیشه گشتم شکسته روان

71 ندانم که از طوس و گودرز و گیو چه آید برین دشت و گستهم نیو

72 اگر پهلوان رای بیند که من شوم از پی نامدار انجمن

73 به بیژن چنین گفت رستم که خیز برانگیز از جای شبرنگ تیز

74 نباید که پرخاش جویی و جنگ همه نام نیک تو گردد به ننگ

75 چو بشنید بیژن ز رستم چنین ز هامون بر آمد به بالای زین

76 پی اسب گردان ایران گرفت به دل مانده از کار ایشان شگفت

77 بر آمد برین بر زمانی دراز نیامد همی طوس و گودرز باز

78 دل رستم اندیشه ای کرد بد چنان کز ره نامداران سزد

79 چنین گفت ز اندوه بگذشت کار همانا سر آمد ورا روزگار

80 زمانی ز هر گونه اندیشه کرد دل خویش از اندیشه چون بیشه کرد

81 بپیچید بر خویشتن پهلوان شد از کار ایشان خلیده روان

82 چنین گفت از آن پس فرامرز را سرافراز نامی با ارز را

83 که از کار گردان شدم دل غمی ز اندیشه در جانم آمد کمی

84 هر آن گه که باشد مرا روز جنگ همی جستن آرد مرا پای و چنگ

85 ندانم چه آید ازین کین به من چه خیزد از آشوب این انجمن

86 ببند از پی راه رفتن میان مگر باز بینم ایرانیان

87 به جوشن بپوشان نخستین برت یکی ترگ رومی بنه بر سرت

88 برافراز بازو به گرز گران چو آشفته شیران مازندران

89 برانگیز باره به کردار باد نباید به ره بر همی لب گشاد

90 بگو با سرافراز گودرز و گیو که ای نامداران وگردان نیو

91 همی چشم دارم که گردند باز همه نامدارن گردن فراز

92 فرامرز بشنید این از پدر به گردنده گردون برآورد سر

93 نشست از بر باره راهور خروشان به کردار شیر شکار

94 چو آمد فرامرز از در برون به برزو چنین گفت رستم کنون

95 بسازیم بر بزم چون کنیم برین خستگی بر چه افسون کنیم

96 بدو گفت برزوی کای نامور نباید به غم خود دل تاجور

97 نباید چنین دل درین کار بست به اندیشه از مرگ هرگز که رست

98 چنین بود تا بود گردان سپهر گهی زهر و کین و گهی نوش و مهر

99 درین داوری بود برزوی شیر که زال سرافراز گرد دلیر

100 ز خواب اندر آمد همی بنگرید در ایوان رستم یلان را ندید

101 به جز پهلوان رستم نامدار ابا برزوی گرد شیر شکار

102 (به رستم چنین گفت زال سوار کجا رفت گودرز و طوس آن دو یار)

103 به مستی به نخجیر گوران شدند وگر پیش شاه دلیران شدند

104 بدو گفت رستم که ای پهلوان سر نامداران و پشت گوان

105 چه گویم ز کردار ایرانیان به پرخاش بسته همیشه میان

106 که طوس سپهبد بدین انجمن سخن گفت از مردی خویشتن

107 بر آشفت و گودرز را سرد گفت سر انجمن ناجوان مرد گفت

108 ز کینه به شمشیر یازید دست در آمد از آن پس ز جای نشست

109 همه داستان پیش دستان بگفت همی آب دیده به مژگان برفت

110 بپرسید زال از فرامرز شیر بر آشفت با پهلوان دلیر

111 به رستم چنین گفت کای بی خرد ز تو این چنین رای کی در خورد

112 فرامرز را گر بد آید به روی چه گویی به گردان پرخاشجوی

113 ندانی مگر طوس و گودرز و گیو همان بیژن گیو و گستهم نیو

114 ز درد تو دلشان نباشد تهی وگر تاج زرشان به سر بر نهی

115 به کینه همی تیز و دیوانه اند نژاد تو را نیز بیگانه اند

116 برو بر یکی پیش دستی کند بهانه پس آن گاه مستی کند

117 بگفت این و از جایگه بردمید خروشی چو شیر ژیان بر کشید

118 بیارید گفتا کنون جوشنم که بیم است تا دل ز تن بر کنم

119 بپوشید جوشن چو شیر ژیان ببست از پی راه رفتن میان

120 نشست از بر باره تیز گام تو گفتی مگر زنده شد باز سام

121 بپوشید اسبش به بر گستوان چنان چون بود ساز و رزم کیان

122 به دست اندرون گرز سام سوار به آهن درون غرقه شیر شکار

123 کمان کیانی به بازو درون بر آن باره بر چون که بیستون

124 به برزو چنین گفت زال دلیر که ای نامور ببر و درنده شیر

125 بدان گه که من چون تو بودم، به جنگ چه روباه پیشم چه شرزه پلنگ

126 چنین چنبری گشت یال یلی نتابم همی خنجر کابلی

127 اگر نام دستان نوشتی بر آب نماندی به آب اندرون هیچ تاب

128 یکی ترگ چینی به سر بر نهاد همی رفت تازان به کردار باد

129 چو بر باره پیل پیکر نشست کمندی به فتراک باره ببست

130 خروشی بر آورد چون نره شیر به کینه همی رفت گرد دلیر

131 تو گفتی ندارد به تن در روان ز اندیشه نامور پهلوان

132 همی گفت آیا برین دشت کین چه اید ز گردان ایران زمین

133 جهان پهلوان زال سام سوار همی رفت بر سان شیر شکار

134 ز هفت صد همانا فزون بود سال ز نیرو به گردون برآورده یال

135 نه بود و نه هست و نه باشد دگر چو زال و چو رستم دگر نامور

136 به ره بر نبودش ز تیزی زمان همی رفت بر سان باد دمان

137 اگر چند بد پیر و برگشته روز همی تافت چون مهر گیتی فروز

138 چو برزو نگه کرد در روی اوی ندانست کس را به گیتی چنوی

139 به رستم چنین گفت کای پهلوان سر نامداران و پشت گوان

140 به دیان که توران همه دیده ام همه کشور ترک گردیده ام

141 ندیدم سواری بدین فر ویال که سام نریمانش خوانده ست زال

142 تو گفتی که شیری ست بر پشت پیل و یا کوه البرز در آب نیل

143 به روز جوانی همانا که ابر به خاک سیه در فکندی هژبر

144 زمانه نیارد همانا چنین دگر نامداری به ایران و چین

145 چو بودم بر آورد پیکار جوی مرا آرزو بود دیدار اوی

146 چو دیدم جهان پهلوان را چنین بیفزود مهرم ز پیکار و کین

147 بگرید بر آن کس همی روزگار که جوید ز دستان همی کارزار

148 چو زال سپهبد برانگیخت اسب همی رفت بر سان آذر گشسب

149 چو برزوی (و) رستم به خوردن نشست پرستار شد کودک می پرست

150 نوای مغانی و آوای رود به پروین رسانیده بانگ سرود

151 کنون بازگردم به آغاز کار بگویم که چون بود طوس سوار

152 نگه کن چه اورد او را به پیش همی گشت گردون و کردار خویش