شورش شیخ گشت از او ساکن از سلطان ولد ولدنامه 45

1 شورش شیخ گشت از او ساکن وان همه رنج و گفتگو ساکن

2 زانکه بدنوع دیگر ارشادش بیشتر بود از همه دادش

3 آنچه از اولیا نبردی کس سالها میرسید از او بنفس

4 بی لب و کام سرها گفتی در جان بی زبان همی سفتی

5 خلق را فایده رسانیدی گوش از آن حرف و صوت نشنیدی

6 سخنش از درون بدلها بود چون ملک پاک از آب و گلها بود

7 در دل و سینها روان بود او همچو حق جان هر روان بود او

8 مرشد پخته بود آن کامل فعل او کامل و زبان کامل

9 بود در دور خویش شاه فرید خنک آنکس که روی خویش دید

10 شیخ با او چنانکه با آن شاه شمس تبریز خاص خاص اله

11 خوش در آمیخت همچو شیر و شکر کان هر دو زهمدگر شد زر

12 نظر شیخ جمله بر وی بود غیر او نزد شیخ لاشی بود

13 ننشستی بهیچکس جز او چشم را بر نداشتی زانرو

14 باز در منکران غریو افتاد باز درهم شدند اهل فساد

15 باز آغاز کرد جوش حسد زانکه بودند غرق نفس و جسد

16 گفته با هم کز آن یکی رستیم چون نگه میکنیم در شستیم

17 اینکه آمد ز اولین بتر است اولین نور بود این شرر است

18 داشت او هم بیان و هم تقریر فضل و علم و عبارت و تحریر

19 پیش از ین خود نبود کان شه ما بود از او پیشتر بعلم و صفا

20 حیف میاید و غبین که چرا جوید آن شیخ بیش کمتر را

21 کاش کان او ّ لینه بودی باز شیخ ما را رفیق و هم دمساز

22 نبد از قونیه بود از تبریز بود جان پرور و نبد خونریز

23 همه این مرد را همیدانیم همه هم شهرئیم و هم خوانیم

24 خرد در پیش ما بزرگ شده است او همان است اگر سترگ شده است

25 نی ورا خط و علم و نی گفتار بر ما خود نداشت این مقدار

26 عامی محض و سادۀ نادان پیش او نیک و بد بده یکسان

27 دائماً در دکان بدی زرکوب همه همسایگان از او درکوب

28 نتواند درست فاتحه خواند گر کند زو کسی سؤالی ماند

29 با چنین کس که عالم است از حق دمبدم میدهد خداش سبق

30 با چنین کس که چشمۀ نور است خیره برروش جنت و حور است

31 با چنین کس که اوست مظهر حق دل پاکش شده است منظر حق

32 با چنین کس که اوست خود منظور تن و جانش از آن نظر همه نور

33 دم عیسی روانه از دم او نور افشانده موج از یم او

34 دل مرده ز نور او زنده گشته زو شاه و هر کمین بنده

35 آن کسانی که منکران بودند کور و کر چون که گران بودند

36 گفته صد چیز کان نمیباید کرده صد کار کان نمیشاید

37 خاص خاص خدای را ع امی خوانده آن قوم جاهل از خامی

38 خوار دیده عزیز یزدان را آب و گل گفته آن دل و جان را

39 از خود او را بنقص کرده نظر جان جان را شمرده چون پیکر

40 دیده او را چو خویش غرقۀ شر ملکی را نهاده نام بشر

41 گفته بسیار از نفاق و ز کین بی ادب پیش و پس چنان و چنین

42 زابلهی گر چنین گزین سلطان گشته سرکش چو از خدا شیطان

43 معدن علم را ز غایت جهل خوانده نااهل هر خر نااهل

44 این ندانسته آنچنانکه پلید که حجاب ره است گفت و شنید

45 گفتگو برده است از آن گفتار نیست آگه ز بیهشی هشدار

46 آگهی و خودی حجاب ره است علم دلها نهفته در وله است

47 هوش و گوش اندر آن طریق سداست چون گذشتی از این دو سرا احد است

48 گذر از گوش سر که سرشنوی بهل این پای تن که راه روی

49 نیست قدری در آن سفر سر را بی سر و پای ج و چنان در را

50 کله است این نه سر دو چشم گشا اندر این سرسر است سر بخودآ

51 مغز باشد ز گرد کان مقصود پوست را از خری مکن معبود

52 نقش بیرون بود یقین همه پوست در درون سیر کن ببین رخ دوست

53 جمع نادان که نیستشان نظری هیچ از ین قومشان نشد خبری

54 بیخبر زین که عالم ایشانند همچو چشمه ز عشق جوشانند

55 بر فلک با ملک چو خویشان اند چون مه و مهر نور افشانند

56 هر سحر مست عشق تا شام اند بی شب و روز باده آشام ‌ اند

57 علمشان آید از جهان عدم زان کتابی که خوانده بود آدم

58 گشت عالم تمام بر اسما از مسما برفت در اسما

59 اصل هر چیز را بدیده تمام هر یکی را نهاده زان پس نام

60 تو همین اسم را همی دانی کی بدین اسم آن طرف رانی

61 هیچ کس ره بنام اسب برید یا کسی بی درم متاع خرید

62 هیچ دیدی که کس ز گفتن نان سیر گشته است اندر این دوران

63 علمشان را مجو ز راه زبان بی زبان علم میکنند بیان

64 علم خلقان صدای آن علم است پیش آن علم و ح ک م این خلم است

65 علم بر رسته آن مردان است علم بر بسته آن سردانست

66 علم مردان بود چو آب روان زندگی بخشد آن بعقل و روان

67 علم و حکمت ز جانشان جوشد دلشان باده بی قدح نوشد

68 علم خلقان بود بیات و قدید علم مردان بود طری و جدید

69 علم این خلق مکتسب آمد علم آن قوم بی سبب آمد

70 آن مردان عطا بودنی کسب رانده از جمله پیشتر بی اسب

71 لقمه ها میخورند بی لب و ف م زنده با آن دم اندنی از دم

72 نور حق اند در لباس بشر زده سر از ظلام شب چو سحر

73 جسمشان گرچه بود همچون شب عین شب روز شد ز جلوۀ رب

74 کیمیا چون رسید بر مس حس زر صافی شد از ورودش مس

75 جسمها گشت از آن عطا مبدل چشم یک بین شد و نشد احول

76 گرچه یک را بدید احول دو چون حول رفت یک نماید رو

77 هر که یک دید آن یگانه بود دایما در یکی روانه بود

78 در دل پاک او عدد نبود قبلۀ او بجز احد نبود

79 همه میراث برده از رسل اند رهبر راستین هر سبل اند

80 وارث انبیا خود ایشان اند کز ره گفت نور افشانند

81 علم ایشان دهد بدلها نور قرب یا بد ز گفتشان هردور

82 طالبان را که پیششان آیند بصفات خدا بیارایند

83 جانها را خلع بپوشانند از شراب طهور نوشانند

84 راسخون در علوم مردانند که سر از امر حق نگردانند

85 هر یکی حجت اند و برهان اند تاز جهل و خودیت برهانند

86 از خودیی که آن حجاب ره است حال تو دمبدم از آن تبه است

87 هر نفس مر ترا چو دیو رجیم میبرد از نعیم سوی جحیم

88 از چنین دشمنی که بست تو را زان بلندی فکند پست تو را

89 آب جان دلت که پاک بده است پیش از آب و گلت ز عهد الست

90 از ستمهای او شده است نجس زر صافت از اوست آهن و مس

91 برهانندت آن گروه از او ببرندت روان بحضرت هو

92 همچو خود شاه و پیشوات کنند در جهان حبر و مقتدات کنند

93 نه لند ت درون مجلس فسق بنشانند خوش بمق ع د صدق

94 ب س کن و باز گرد از این گفتن وز در مدح اولیا سفتن

95 شرح انکار آن مریدان کن صفت آن فریق بیجان کن

96 که چسان ترهات میگفتند از غم و غصه شب نمیخفتند

97 کای عجب از چه روی مولانا که نیامد چو او کسی دانا

98 روز و شب میکند سجود او را بر فزونان دین فزود او را

99 هر چه دارد همی دهد با او از زر و سیم و جامه ‌ های نکو

100 پیش از این جاش بود صف نعال فخر کردی ز مامیان رجال

101 چون شود این که ماورا اکنون شیخ خوانیم یا ز شیخ افزون

102 بر چنین عار نار بگزینیم تا که جان در تن است ننشینیم

103 زین نمط فحش های زشت و درشت گاه گفته بروش و گه پس پشت

104 جمله را رای اینچنین افتاد که چو ز اسب مراد زین افتاد

105 سرببازیم و زنده اش نهلیم چون از آ ن جان فکار و خسته دلیم

106 همه گشتند جمع در جائی که جز این نیستمان گ زین را ئی

107 که ورا از میانه برگیریم عشق آن شاه را ز سر گیریم

108 همه سوگندها بخورده کزین هر که گردد بود یقین بیدین

109 یک مریدی برسم طنازی شد از ایشان و کرد غمازی

110 او همان لحظه نزد مولانا آمد و گفت این حکایت را

111 که همه جمع قصد آن دارند که فلان را زنند و آزارند

112 بعد زجرش کشند ازره کین زیر خاکش نهان کنند و دفین

113 پس رسید این بشه صلاح الد ّ ین نور چشم و چراغ هرره بین

114 خوش بخندید و گفت آن کوران که ز گمراهی اند بی ایمان

115 نیستند اینقدر ز حق آگاه که بجز ز امر او نجنبد کاه

116 چون ک هی ز امر کبریا جن ب د کوه بی امر او کجا جنبد

117 چون تواند کسی مرا کشتن یا بخاک و بخونم آغشتن

118 چون خدا مر مرا نگهبان است حارس و حافظ تن و جان است

119 گرچه اندر جهان چنان خوارم همچو خورشید عین انوارم

120 نقش جسمم اگرچه خرد بود از دلم قطرها چو بحر شود

121 همچو مغزم نهفته در بادام قشر بادام شد بر ایشان دام

122 حق مرا از چه روی پنهان کرد زانکه جان را قرین جانان کرد

123 چون شهم خواند اندرون سرا کی شوم بر در سرا پیدا

124 همچو شه باشم از همه پنهان آنکه پیداست هست او دربان

125 گر مرا هر کسی بدانستی در حق من کجا توانستی

126 اینچنین فکرهای بد گ ردن خویشتن را بدان زدن کردن

127 از خری میزنند قوم لگد بر کسی کوست خاص خاص احد

128 رحمت محضم ار نه من بنفس نهلم زنده در جهان یک کس

129 کرد من کرد کردگار بود اینچنین کس چگونه خوار بود

130 می برنجند از اینکه مولانا کرد مخصوصم از همه تنها

131 خود ندانسته اینکه آینه ام نیست نقشی مرا معاینه ام

132 در من او روی خویش می ‌ بیند خویشتن را چگونه نگزیند

133 عاشق او بر جمال خوب خود است ببرد گر کسی گمان مبر که بداست

134 وحدت است این دوئی نمیگنجد نیست شو چون توئی نمیگنجد

135 تا خودی با تو است کی گنجی توئیت چون دو است کی گنجی

136 منزل آخرین بود وحدت تا رسیدن بدان گزین خدمت

137