شادیم و کامکار از امیر معزی نیشابوری ترکیب 1

1 شادیم و کامکار که شادست و کامکار میر بزرگوار به عید بزرگوار

2 پیرایه ی مفاخر میران مملکت فخری که ملک را ز نظام است یادگار

3 فتح و ظفر ز کنیت و نامش طلب‌ که هست بر نام و کنیتش ظفر و فتح را مدار

4 دادش بزرگوار پدر ملک را نَسَق بعد از پدر جز او که دهد ملک را قرار

5 خانه است ملک خسرو و دنیا چو قاعده است الا به قاعده نشود خانه استوار

6 عِقدست نسل خواجه و او همچو واسطه الا به واسطه نشود عِقد پایدار

7 رنجی که گردش فلک آورد پیش او رازی نهفته بود که اکنون شد آشکار

8 ایزد بدو نمود که چون ناخوش است جبر تا چون بدید جبر کند شکر اختیار

9 پیغمبران نگر که چه محنت کشیده‌اند هر یک به مسکنی دگر اندر غریب‌وار

10 یونس به بطن ماهی و یوسف میان چاه موسی میان تیه و محمد میان غار

11 او نیز رنج دید و چو ایشان نجات یافت او را کنون ز جمله پیغمبران شمار!

12 دولت بر انتظار نجاتش نشسته بود دادش خدای هرچه همی داشت انتظار

13 شد آفتاب دولت او خالی از کسوف شد آسمان حشمت او صافی از غبار

14 بادش به هر چه روی‌ کند کردگار پشت بادش به هر چه رای‌ کند شهریار یار

15 پاینده باد عمرش و تابنده دولتش فرخنده روز عیدش و فرخنده روزگار

16 فرخنده فخر ملک و مبارک نظام دین تاج تبار و سید آل قوام دین

17 گر یار من ستمگر و عیار نیستی اندر زمانه یار مرا بار نیستی

18 کر نیستی شکفته رخش چون‌ گل بهار اندر دلم زعشق رخش خار نیستی

19 ای کاش دیده در رخ او ننگریستی تا دل به جرم دیده‌ گرفتار نیستی

20 گر غمزهٔ خلندهٔ او نیستی چو تیر رویم چو پود و پشت‌ کمان‌ وار نیستی

21 باری نداردی دلم از تیر او نشان تا زان نشان نشانهٔ تیمار نیستی

22 گر نیستی ز غالیه پرگار بر گلش از غم دلم چو نقطهٔ پرگار نیستی

23 ور آوری چو چنگ مرا درکنار خویش چون زیر چنگ ناله من زار نیستی

24 گر نیستی به بوسه لب او شکر فروش او را دل ملوک خریدار نیستی

25 ور قبلهٔ بتان چِگل نیستی رخش او را قبول قبلهٔ احرار نیستی

26 فرخنده فخر ملک شهنشاه راستین کاو راست بحر، گاه سخا اندر آستین

27 تاجان به تن بود غم جانان به‌جان کشم سر برنهم به خطش و خط بر جهان ‌کشم

28 ور عذر خواهد آن بت ور ناز گر شود عذرش به دل پذیرم و نازش به‌ جان ‌کشم

29 چون زاسمان مرا به‌زمین آمدست ماه من بر زمین چرا ستم آسمان‌ کشم

30 گر یار من چو تیرکند دل به مهر من بر آسمان به قوت تیرش ‌کمان ‌کشم

31 گه در سرای و حجره کنم بر رخش نشاط گه رخت سوی باغ و سوی بوستان‌ کشم

32 ور بگذرم به صومعهٔ عابدان کوه ابدال را ز صومعه اندر میان کشم

33 بهرم زعشق رنج و زیان است روز و شب هر روز رنج بینم و هر شب زیان‌کشم

34 ترسم که رایگان برود دل زدست من زیراکه بار عشق همی رایگان کشم

35 مور ضعیف بارگران چون‌کشد به جهد من بار عشق دوست به‌ دل همچنان کشم

36 بار گران زمانه کند بر دلم سبک گر من به یاد خواجه شراب ‌گران‌ کشم

37 آموزگار و صدر وزیران روزگار پیرایه مقدّم و پیران روزگار

38 در عشق دوست دست به ‌سر بر همی زنم و آتش به صبر و هوس و خرد درهمی زنم

39 چون بست پایم آن بت دلبر به ‌دام خویش برسر ز عشق آن بت دلبر همی زنم

40 هر بار سهل بود که برتر زدم ز عشق این بار مشکل است ‌که بر سر همی زنم

41 معشوق من چو هست سرایش چو بتکده من سال و ماه بتکده را در همی زنم

42 طوق کبوترست خم زلف آن نگار من همچو باز در طلبش پر همی زنم

43 و آن ماه حلقه زلف نگوید مرا که ‌کیست تا خویشتن چو حلقه به در بر همی زنم

44 نی‌نی که همچو چنگل بازست زلف او من پر ز بیم او چو کبوتر همی زنم

45 بر سیرت قلندریانم ز بیم آنک مستم ز عشق و راه قلندر همی زنم

46 لیکن مرا کسی نشناسد قلندری چون پیش صدر دنیا ساغر همی زنم

47 صدری ‌که همچو بدر بر آفاق تافته است و اندر ازل ز گوهر اسحاق تافته است

48 حورا! مگر ز روضهٔ رضوان‌ گریختی نورا ! مگر ز خرگه خاقان گریختی

49 یازنده گشت باز سلیمان پادشاه یا چون پری ز پیش سلیمان‌ گریختی

50 زلف دراز تو چه ‌گنه ‌کرد در طراز کز شرم آن‌ گنه به خراسان‌ گریختی

51 بودند مادر و پدرت بر تو مهربان آخر چه اوفتاد کز ایشان‌گریختی

52 دیدی مگر که نازش ایشان به‌ کفر بود بر تافتی زکفر و در ایمان‌گریختی

53 چشم سیاه تو چه خطا کرد در ختا کز بیم آن خطا به ختا خان ‌گریختی

54 بگرفتمت به دزدی دل دوش نیم‌شب از دست من به چاره و دستان ‌گریختی

55 امشب نیاری آسان از من ‌گریختن گر دوش نیم‌شب ز من آسان‌ گریختی

56 ای چون ‌گل شکفته ‌که از بیم ماه دی پیش نظام دین ز گلستان گریختی

57 دستور کاردان و خردمند راستین صدر بزرگوار و خداوند راستین

58 ای ماه بر رخم ز بنفشه رقم مکن اشکم چو رنگ خویش چو آب بقم مکن

59 گر در جهان عشق نخواهی علم مرا بر پرنیان ز عنبر سارا علم مکن

60 از هجر بر دلم ننهی داغ تافته آهنگ تاب دادن زلفت به خم مکن

61 داغ دلم متاب چو تاب سر دو زلف برهم منه دو دیده و هر دو به‌هم مکن

62 آن را که یار توست عدیل عنا مدار و آن را که جفت توست ندیم‌ِ نَدَم مکن

63 اندر غم تو سوخته‌ گشتند عاشقان بر عاشقان سوخته چندین ستم مکن

64 ای بی‌قلم نگاشته روی تو را خدای از عشق روی خویش مرا چون قلم مکن

65 گر بایدت که ‌کم نشود عشق از دلم بفزای در لطافت و از بوسه ‌کم مکن

66 ور بایدت که فخر بتان عجم شوی جز خدمت و ستایش فخر عجم مکن

67 آن صاحبی ‌که یافت ز اقبال ‌کام خویش بر خصم خویش‌ گشت مظفر چو نام خویش

68 ایزد چو در جهان به عنایت نگاه کرد جاهش جهان و خلق جهان را پناه‌کرد

69 خورشید و ماه را چو به قدرت بیافرید قدر بلندش افسر خورشید و ماه کرد

70 گردون چو روی ملک به عدلش سفید ساخت کیوان گلیم دشمن او را سیاه کرد

71 گیتی گشاد راه فنا بر مخالفان هرکس‌ که شد مخالفش آهنگ راه‌ کرد

72 جایی‌ که شد به ‌کینه و جایی‌ که شد به مهر از وهم و حزم خویش سلاح و سپاه کرد

73 حَز‌ْمش‌ گهِ موافقت از کاه کوه ساخت وَهمَش‌ گهِ مخالفت از کوه کاه کرد

74 سوگند خورد چرخ‌ که با او وفا کند بر خویشتن فریشتگان بر گواه کرد

75 اسباب خرمی همه در بزمگاه اوست خرم‌ کسی‌ که روی در آن بزمگاه کرد

76 هر پادشه که ملک به تدبیر او گرفت مجلس سزای تاج و سزاوار گاه کرد

77 هم روزگار فخر بشر داندش همی هم شاه روزگار پدر خواندش همی

78 گر رای شاه چون فلک چنبریستی رایش بر آن فلک چو مه و مشتری ستی

79 ور دین بشد چو حلقهٔ انگشتری به شکل عقلش نگین حلقهٔ انگشتریستی

80 پیغمبری اگر نشدی منقطع ز خلق اخلاق او علامت پیغمبری ستی

81 او را زمانه مهتر و بهتر نخواندی گرنه سزای مهتری و بهتریستی

82 گر داوری استی به هنر خلق را چو او آفاق بی‌خصومت و بی‌داوریستی

83 بدبختی و بداختری از شرق تا به غرب یک روز نیک‌بختی و نیک‌اختریستی

84 گر آفتاب چون دل او تابدی به چین در جین نه بت‌پرستی و نه بتگریستی

85 از نور زهره را شرف استی بر آفتاب گر پیش او نشسته به خنیاگریستی

86 گر شعرهای من همه در مدح اوستی دیوان من خزانهٔ درّ دریستی

87 ور صد هزار عقد به پیوند می به هم هر عقد را سخاوت او مشتری ستی

88 از مدح اوست رونق بازار شعر من همتای او کجاست خریدار شعر من

89 ای یادگار خواجهٔ ماضی زمانه را وی رسم تو سبب‌ْ شرف جاودانه را

90 راضی است جان ز رسم تو در روضهٔ جنان آن خواجهٔ مبارک و صدر یگانه را

91 هرچند فارغی و به شادی نشسته‌ای رای تو آرزوست ملوک زمانه را

92 رای از دل و ضمیر تو شاید ملوک را تیر ازکمان مردان زیبد نشانه را

93 آزادگان دهر ببوسند درگهت چون بندگان نماز برند آستانه را

94 وربر زمین به‌کاخ و سرای توبنگرند با آسمان قیاس کنند آسمانه را

95 تابنده از لقای تو شد خانهٔ نظام زیراکه قاعده است بقای تو خانه را

96 در باغ نسل او همه فرخندگی زتوست این شاخه‌های تازهٔ سرو جوانه را

97 کار جهان فسون و فسانه است سر به‌سر اصلی نه محکم است فسون و فسانه را

98 می خواه و بزم سازکه رونق زبزم توست جام می مغانه و چنگ و چغانه را

99 جاوید همچنان می روشن به چنگ باش با ناله چغانه و آواز چنگ باش

100 دولت موافقان تورا جاه و مال داد گردون مخالفان تو را گوشمال داد

101 اخترشناس طالع مسعود تو بدید ما را نشان ز فرّخی ماه و سال داد

102 بازی است دولت تو که او را خدای عرش برگونهٔ فریشتگان پرّ و بال داد

103 دست فلک به چشم عنایت زمانه را از چشمه‌های عدل تو آب زلال داد

104 تیغت ز بدسگال برانگیختْ رستخیز تا نامهٔ‌ گنه به‌ کف بدسگال داد

105 کاری محال‌ کرد که‌ کین جست خصم تو بر باد داد او سر و اندر محال کرد

106 ای صدر شرق عزّ و جلال تو سرمدی است کاین عزّ و این جلال تو را ذوالجلال داد

107 می خواه از آن نگار که او را ز بهر تو بخت بلند خلقت حسن و جمال داد

108 زلف دو تاه و خال سیاهش بدید ماه آمد ز چرخ و بوسه بر آن زلف و خال داد

109 آنی‌ که آسمان خَدَم روزگار توست یزدان غیب دان به شب و روز یار توست

110 آنی‌ که خلق بر تو همه آفرین‌ کنند نامت ز مرتبه همه نقش نگین کنند

111 هستی به پایه‌ای‌ که همه زیر پای تو کَرّوبیان عرشْ فلک را زمین کنند

112 زانجا که جاه توست بود دونِ قدر تو گر بارگاه تو فلک هشتمین کنند

113 آیند روز و شب ز پس یکدگر مُدام تا بر در تو موکبِ اقبال زین‌ کنند

114 پوشند هر دو پیرهن از نور و از ظَلَم تا رسم‌های تو عَلَم آستین‌ کنند

115 چون اختران به مجلس بزم تو بنگرند دی مه ز بهر تو چو مه فرودین‌کنند

116 از سیب و نار پیش تو وز آتش و شراب نسرین و ارغوان و گل و یاسمین کنند

117 نشکفت اگر چو خلد شود بزمگاه تو زیرا که خدمت تو همه حور عین‌ کنند

118 نعمت تو را سزد که به شادی همه خوری زان قوم نیستی تو که نعمت دفین‌ کنند

119 لختی بنه ز نعمت و لختی بده به‌ خلق لختی بخور که بار خدایان چنین کنند

120 در مدحت تو کار رهی با جَلال شد ابیات شعر او همه سِحْر حَلال شد

121 ای فخر ملک ملک به تو سرفراز باد بختت جوان و تازه و عشرت دراز باد

122 از چرخ قسم تو همه تأیید و سعد بود از دهر بهر تو همه شادی و ناز باد

123 باغی است این سرای و درو رسته گلبنان هر گلبنی به حشمت تو سرفراز باد

124 از بهر رامش و طرب تو در این سرای حور غزل‌سرای و بت چنگ باز باد

125 جام شراب و ساقی تو ماه و مشتری با ماه و مشتریت شب و روز راز باد

126 بر ما به دولت تو دَرِِ غم فراز شد بر دشمنان تو در شادی فراز باد

127 بر خلق عالم است در خانهٔ تو باز بر روزگار تو در اقبال باز باد

128 تا باز صید گیر کند کبک را شکار خصم تو همچو کبک و اجل همچو باز باد

129 تا خلق را به رحمت ایزد بود نیاز از خلق روزگار دلت بی‌نیاز باد

130 تا جامه را کنند طرازی بر آستین نامت بر آستین سعادت طراز باد