ابتدا از ادیب الممالک فراهانی دیوان اشعار 15

1 ابتدا هست یار و آخر نیز حکم خاوندگار حی عزیز

2 آنچه بنوشته اندرین ورق است شرط و اصل شدن باهل حق است

3 اهل حق را درین دوازده ماه ده و دو خدمت است بی اکراه

4 هر که در راه حق نیاز برد رو بدرگاه کارساز برد

5 تاج دولت بسر نهد او را صد برابر عوض دهد او را

6 تو برو فیض دست خویش بپاش کار با دین کس نداشته باش

7 که همه بندگان او باشند گر بزرگند یا که او باشند

8 هر که داخل درین طریقت شد قرض او روزه حقیقت شد

9 هست در روزه اولین آداب شست و شوی تن و لباس در آب

10 گرچه تطهیر باطن است نخست هم بظاهر در آب باید شست

11 پس زمال و طعام و کسوت خویش کرد باید نیاز بر درویش

12 وانگهی غسل روزه باید کرد دل چو می تن چو کوزه باید کرد

13 روزه تو بود سه روزه تمام ده بیاران درین سه روزه طعام

14 از اناث و ذکور و خرد و کبیر فرض باشد بهر تنی ده سیر

15 کز برنج لطیف ساز دهند بر سر خوان دوستان بنهند

16 لیک بر هر نرینه واجب دان که خروس همیکند قربان

17 بایدت این سه روزه برد بسر شادمان چون بشاخ لاله تر

18 ز آنکه حق جو همیشه دلشاد است خانه چون جای حق شد آباد است

19 چار شب خدمت چهار ملک فرض باشد ترا درین مسلک

20 ز آنکه آنان عناصر فلکند حامی حق و ناصر ملکند

21 بادبان سفینه عشقند چار رکن مدینه عشقند

22 ملکوت خدای را شامل عرش حق را همی شده حامل

23 قبض و بسط امور در یدشان خارج از تخت و فوق مسندشان

24 آنچه کاری بعشقشان در باغ روید از خاک جای لاله چراغ

25 اندرین چار شب زفکرت وهش گوسفند ار نشد خروس بکش

26 مرد باید بقدر قوه خویش فیض بخشد همیشه بر درویش

27 هر چه افزون دهد عطا و نیاز حق مر او را زیاده بخشد باز

28 هشتمین خدمت ای ستوده سیر هست از بهر میر اسکندر

29 که نر و ماده هر یکی ده سیر پخته سازد برنج بهر فقیر

30 خانه یک خروس در این خبر فرض باشد وان تزد لاضیر

31 نهمین دان کلوچه رزبار آنکه رانده است و هم را ازبار

32 مایه این کلوچه آرد بود مرغ و بره بزیر کارد بود

33 هر چه این خوان نکوتر و بهتر گوسفند و خروس فربه تر

34 جای آن بهتری و نیکوئی سبز گردد دگر چه میجوئی

35 دهمین خدمت تو قربان است دادن جان براه جانان است

36 اهل حق را سزد که در همه سال وقت محصول خود زمال حلال

37 بره تندرست و فربه و نر در ره حق همی ببرد سر

38 بفقیران از آن نواله دهد می کشان را در آن پیاله دهد

39 بر تن جانور دریدن دلق هست بهر رفوی جامه خلق

40 جانور را همی کشد بنده کادمی را از آن کند زنده

41 ورنه آنکس که جان نتاند داد گر شود جانستان بود بیداد

42 خدمت یازده که لازم شد خاص اسفندیار خادم شد

43 ده و دو خدمت ای نکو هنجار هست زآن قلی، مصاحب یار

44 واجب است این دوازده خدمت زین فزون خیر گشته نی سنت

45 خیر چون بیشتر اثر بیش است چون درختت فزون ثمر بیش است

46 هر که در راه حق نیاز دهد حق مر او را علاوه باز دهد

47 طالبا پیرزاده را بشناس کار او را زکس مگیر قیاس

48 بپرستش که پیرزاده تست بسوی حق در گشاده تست

49 خضر راه تو اوست در ظلمات وز کف او بنوش آب حیات

50 هادی تست بر حقیقت عشق پدر تست در طریقت عشق

51 چون پدر شد بدان که هیچ پسر زن نگیرد زخاندان پدر

52 نیز باید که پیر زاده تو نبرد زن زخانواده تو

53 بجز این هر کش اختیار بود در خور عار و نار و دار بود

54 نکند طالب آنچه زشت و بدست نخورد آنچه آفت خرد است

55 نشود جز زیاد مولا مست جز بدامان حق نیازد دست

56 از ربا و دروغ پرهیزد قول خود با قسم نیامیزد

57 نام حق را برایگان نبرد پرده ننگ و نام کس ندرد

58 حسد و بغض و عجب و کبر و غرور همگی راز خویش سازد دور

59 دور باشد زدزدی و تهمت راست با هر گروه و هر ملت

60 نکند با کمند و تیر شکار ترساند بجانور آزار

61 نشود بیوفا و حق نشناس عصمت خلق را بدارد پاس

62 نظر بد بعرض کس نکند بلواط و زنا هوس نکند

63 ور بناموس اهل حق بیند مرگ را بر حیات بگزیند

64 قتل او واجب است بر باران که بود در صف تبه کاران

65 یار بیگانه باش همچون خویش منگر در نژاد و مذهب و کیش

66 که همه بندگان یار حقند کلمات حقند و در ورقند

67 بهر حق جمله را ستایش کن ذات حق را بدل نیایش کن

68 پاک می کن زبان و دیده و دل دست و تن ظرف و جامه و منزل

69 همه را شست و شو ده از اخلاص تا درائی درون خلوت خاص

70 پاک شو تا رهی زبند نجس همچو زر وارهی از آهن و مس

71 نجس آن قی که شد زلب بدرون هست آن کز دهان شود بیرون

72 هر چه شد در دهان رسید بدل هرچه در دل بدوست شد واصل

73 پس بدل هرچه شد رسید بحق پاک دان هر چه شد بحق ملحق

74 نجس آن که شد که از دهان ریزد با دروغ و دغل در آمیزد

75 آنچه بیرون شد از دهان مردار هست کز دوست نیست برخوردار

76 میوه باغ خلق را مربای که نکردی تو آن درخت بپای

77 رایگان خوردن تو باشد زشت از درختی که آن نه بهر تو کشت

78 لیک تسکین نفس را ز آن شاخ اندکی خور ولی مبر در کاخ

79 از ستوران خود بکشت کسان ضرر و آفت و زیان مرسان

80 تنگ بر اهلبیت خویش مگیر که عیالت گرسنه باد و تو سیر

81 حق نباشد از آن کسی خرسند که از او شاد نی زن و فرزند

82 هیچ زن را طلاق نتوان داد مگر آن زن که عرض داده بباد

83 یا رود بی اجازه شوهر از سرا آن پلید بدگوهر

84 یا خیانت بمال و نام کند که حلال ترا حرام کند

85 آنزمان از وصال او بگریز همچو خاشاک خشک از آتش تیز

86 دیده بربند از وصال عروس چون کند ماکیان صدای خروس

87 زاده چو عاق بر پدر باشد یا بمادر دمش هدر باشد

88 بایدش پند داد اگر از پند به نشد کشت باید آن فرزند

89 با زن اجنبی بیک خانه منشین ای ز داد بیگانه

90 ویژه چون خانه شد تهی از غیر شر در آنجا مسلط است بخیر

91 هست شیطان بر آدمی دشمن نار بجهد چو سنگ دید آهن

92 بشنو از من ز روی فکر سخن بر زن اجنبی نگاه مکن

93 خور و خفتن مجو فسانه مگوی خاصه آن بانوی که دارد شوی

94 همچنین واجب است بر هر زن نرود رو گشاده در برزن

95 تن خود را ز چشم نامحرم باز پوشد کند چو آهو رم

96 نزد صاحبدلان با گوهر نیست محرم بزن مگر شوهر

97 بار سنگین منه به پشت ستور که ز انصاف و عدل باشد دور

98 از علیق و علوفه شان تو مکاه سیرشان کن در آخور از جو وکاه

99 زان حذر کن که او از بحق نالد حق دو گوشت زقهر خود مالد

100 کم فروشی خلاف فرمان است که ترازوی حق بمیزان است

101 آنکه با سنگ کم متاع فروخت آتش از سنگ جست و ریشش سوخت

102 آب در شیر گاو کرد آن کرد آمد آن آب و ماده گاو ببرد

103 میهمان چون درآید از درگاه باش در پیش او چو خاک براه

104 با جبین گشاده اش بپذیر یا گل و نقل و باده اش بپذیر

105 در برویش مبند و عذر مجوی تا نبندد خدا درت بر روی

106 شرم ناداری از میان بردار هرچه داری بیار و باک مدار

107 خانه گر از فلان و از بهمان خانه صاحب حق است و ما مهمان

108 میهمان را چگونه می شاید که در حق بدوست نگشاید

109 ذکر حق کن همیشه بر لب ورد یاد استاد خود کن ای شاگرد

110 غم روزی مدار ای کودک آنکه جان داد نان دهد بیشک

111 تا نبودی تو گردگار قدیر کرد پستان مادرت پر شیر

112 آنکه در کودکیت را نگذاشت هم پیری نگاه خواهد داشت

113 سخن مغز را بپوست مگوی راز بیگانه را بدوست مگوی

114 همچو خم راز دار و سنگین باش نه چو گلبن که راز گل زو فاش

115 دست در کاردار و دیده براه مفکن جز بروی دوست نگاه

116 نظرت سوی راه حق باشد تا تنت در پناه حق باشد

117 سیدی را که گوسفند و خروس کرد قربان بده بدستش بوس

118 وآنگهی پنجشاهی از زر خویش کن براهش نثار ای درویش

119 لیک سید چو خارج از ره شد دستش از وصل دوست کوته شد

120 نه بر او نذر می رسد نه نیاز بگل از وی بدیگری پرداز

121 چون نشینی درون صحبت جمع همچو پروانه باش ناظر شمع

122 حرف دنیا مزن در آن محفل کار تنها مکن بخلوت دل

123 لب فروبند و گوش هوش گشای کینه ز آیینه درون بزدای

124 نظرت را بروی پیر افکن شاخ انکار را ز ریشه بکن

125 باش یکباره پای تا سر گوش دل پر از داستان و لب خاموش

126 با حریفان یکدل یکرنگ شاد زی رخ گشاده نی دلتنگ

127 اهل انکار را بخلوت خاص مبر ایجان که نیستش اخلاص

128 یار ما از میانه اغیار دوست گیرد ولی نگیرد یار

129 ای پسر دستگیر یاران باش ساقی بزم میگساران باش

130 زندگانی را عزیز دار و نکو در بر زنده سوگ مرده مگو

131 صبر کن در عزای خویشاوند شو شکیبا بماتم فرزند

132 شادمان باش از آنکه بتواند آنچه بخشیده از تو بستاند

133 هم ببخشد ترا پس از ستدن عبث است از تو دست و پای زدن

134 باش دایم ز قهر حق بهراس هیچکس را بغیر حق مشناس

135 کابتدا یار و انتها یار است حکم خاوندگار در کار است