باب سیزدهم: در ذمِّ مردمِ ب‍یحوصله و معانی كه تعلّق به در مختارنامه عطار نیشابوری

1 چون مرا مجروح کردی گر کنی مرهم رواست چون بمردم ز اشتیاقت مرده را ماتم رواست

2 من کیم یک شبنم از دریای بی‌پایان تو گر رسد بویی از آن دریا به یک شبنم رواست

3 گر رسانی ذره‌ای شادی به جانم بی جگر هم روا باشد چو بر دل بی تو چندین غم رواست

4 چون نیایی در میان حلقه با من چون نگین حلقه‌ای بر در زن و گر در نیایی هم رواست

1 عاشقی و بی نوایی کار ماست کار کار ماست چون او یار ماست

2 تا بود عشقت میان جان ما جان ما در پیش ما ایثار ماست

3 جان مازان است جان کو جان جان است جان ما بی فخر عشقش عار ماست

4 عشق او آسان همی پنداشتم سد ما در راه ما پندار ماست

1 این چه سوداست کز تو در سر ماست وین چه غوغاست کز تو در بر ماست

2 از تو در ما فتاده شور و شری این همه شور و شر نه در خور ماست

3 تا تو کردی به سوی ما نظری ملک هر دو جهان مسخر ماست

4 پاکباز آمدیم از دو جهان کاتشت در میان جوهر ماست

1 راه عشق او که اکسیر بلاست محو در محو و فنا اندر فناست

2 فانی مطلق شود از خویشتن هر دلی که کو طالب این کیمیاست

3 گر بقا خواهی فنا شو کز فنا کمترین چیزی که می‌زاید بقاست

4 گم شود در نقطهٔ فای فنا هر چه در هر دو جهان شد از تو راست

1 طرقوا یا عاشقان کین منزل جانان ماست زانچه وصل و هجر او هم درد و هم درمان ماست

2 راه ده ما را اگر چه مفلسان حضرتیم آیت قل یا عبادی آمده در شان ماست

3 نیستم اینجا مقیم ای دوستان بر رهگذر یک دو روزه روح غیبی آمده مهمان ماست

4 عزم ره داریم نتوان بیش از این کردن درنگ زانکه جلاد اجل در انتظار جان ماست

1 تا آفتاب روی تو مشکین نقاب بست جان را شب اندر آمد و دل در عذاب بست

2 ترسید زلف تو که کند چشم بد اثر خورشید را ز پردهٔ مشکین نقاب بست

3 ناگاه آفتاب رخت تیغ برکشید پس تیغ تیز در تتق مشک ناب بست

4 گر چهرهٔ تو در نگشادی فتوح را می‌خواست طرهٔ تو ره فتح باب بست

1 تو را در ره خراباتی خراب است گر آنجا خانه‌ای گیری صواب است

2 بگیر آن خانه تا ظاهر ببینی که خلق عالم و عالم سراب است

3 در آن خانه تو را یکسان نماید جهانی گر پر آتش گر پر آب است

4 خراباتی است بیرون از دو عالم دو عالم در بر آن همچو خواب است

1 چون به اصل اصل در پیوسته بی‌تو جان توست پس تویی بی‌تو که از تو آن تویی پنهان توست

2 این تویی جزوی به نفس و آن تویی کلی به دل لیک تو نه این نه آنی بلکه هر دو آن توست

3 تو درین و تو در آن تو کی رسی هرگز به تو زانکه اصل تو برون از نفس توست و جان توست

4 بود تو اینجا حجاب افتاد و نابودت حجاب بود و نابودت چه خواهی کرد چون نقصان توست

1 عزیزا هر دو عالم سایهٔ توست بهشت و دوزخ از پیرایهٔ توست

2 تویی از روی ذات آئینهٔ شاه شه از روی صفاتی آیهٔ توست

3 که داند تا تو اندر پردهٔ غیب چه چیزی و چه اصلی مایهٔ توست

4 تو طفلی وانکه در گهوارهٔ تو تو را کج می‌کند هم دایهٔ توست

1 عقل مست لعل جان افزای توست دل غلام نرگس رعنای توست

2 نیکویی را در همه روی زمین گر قبایی هست بر بالای توست

3 چون کسی را نیست حسن روی تو سیر مهر و مه به حسن رای توست

4 نور ذره ذره بخش هر دو کون آفتاب طلعت زیبای توست