باب دوازدهم: در شكایت از نفس خود در مختارنامه عطار نیشابوری

1 از آتش شهوت جگرم میسوزد وز حرص همه مغز سرم میسوزد

2 چون پاک شود دلم چو این نفس پلید هر لحظه به نوعی دگرم میسوزد

1 خون شد جگرم ز غصّهٔ خویش مرا وز بیم رهی که هست در پیش مرا

2 هرگز نرسد به نوش توحید دلم تا کژدم نفس میزند نیش مرا

1 دل را که نه دنیا و نه دین میبینم با نفس پلید همنشین میبینم

2 چون شیری شد مویم و در هر بن موی صد شیر و پلنگ در کمین میبینم

1 از جان سیرم ازانک تن میخواهد بی یوسفِ مهر، پیرهن میخواهد

2 موری که به سالی بخورد یک دانه انبار به مُهرِ خویشتن میخواهد

1 گاهم ز سگ نفس مشوش بودن گاهم ز سر خشم بر آتش بودن

2 گفتی: «خوش باش» چون مرا دست دهد با این همه سگ در اندرون خوش بودن

1 این نفس کم انگاشته آید آخر تا چند سرافراشته آید آخر

2 ای بس که فرو داشتهام این سگ را تا بوکه فرو داشته آید آخر

1 چون نفس سگیست بدگمان چتوان کرد گلخن دارد پر استخوان چتوان کرد

2 گر در پیشش هزارتن مُرده شوند او زندهتر است هر زمان چتوان کرد

1 هر دل که ز سرِّ کار آگاهی داشت درگوشه نشست ومنصبِ شاهی داشت

2 چون نیست ز نفسِ تو کسی دشمن تر پس از که امیدِ دوستی خواهی داشت

1 آنها که مدام از پس این کار شوند در کشتن این نفس ستمکار شوند

2 در پوست هزار اژدها خفته تُراست چون مرگ درآید همه بیدار شوند

1 آنجا که فنای نامداران باید بر باقی نفس، تیرباران باید

2 یک ذرّه گرت منی بود دوزخ تو از هفت چه آید که هزاران باید