وَهُوَ از رضاقلی خان هدایت تذکرهٔ ریاض العارفین 134

وَهُوَ أَوْحَدُ الْمُوَحِّدیْنَ مُحْی الدِّیْنِ مُحَمَّدُ بنُ علّی العربیّ الطائیّ الحاتَمِیّ الأَنْدَلُسِیِّ. اندُلس به ضم اول و ثالث و لام و سکون سین، نام شهری است در حدودِ مغرب و شیخ از اعاظم محققین و از اماجد موحدین است. قاضی نوراللّه شوشتری در مجالس المؤمنین نوشته که خرقهٔ وی به یک واسطه به حضرت خضر می‌رسد و آنچه بر مؤلّف این کتاب معلوم شده و در صورت شجرهٔ سلسلهٔ ارادت و اجازت دیده، وی مرید شیخ ابوالحسن علی از خلفای شیخ محی الدین عبدالقادر جیلانی است و سلسلهٔ ایشان به واسطهٔ معروف است. تألیفات مجملاً و کتبش بین العرفا مشهور و این ابیات از اوست: ,

2 یَقُولُونَ أَبْدانُ المُحِبّینَ نَضْوةٌ وَأَنْتَ سَمِینٌ لَسْتَ إلّا مُرائِیاً

3 فَقُلْتُ لأَنَّ الْحُبَّ خالَفَ طَبْعَهُمْ وَوَافَقَهُ طَبْعی فَصَارَ غذائِیا

4 رَقَّ الزُّجاجُ وَرَقَّتِ الْخَمْرُ وَتَشَابَهَا وَتشَاکَلَ الأَمْرُ

5 فَکأنَّما خَمْرٌ وَلاَ قَدَحُ فَکَأَنَّما قَدَحٌ وَلاَخَمْرٌ

6 تَوَهَّمْتُ قِدْمَاً قَبْلَ أَنْیُکْشَفُ الغِطا اَخالُ کأَنِّی ذاکِرٌ لَکَ شاکِرٌ

7 فَلَمَّا تَجَلَّی الصُّبحُ اَصْبحْتُ عارفاً بأَنَّکَ مَذْکورٌ وَذِکرٌ و ذاکِرُ

8 کَیْفَ الْوٌصُولُ إلَی سُعادَ وَدُوْنَها قُللُ الجبالِ وَدُوْنَهُنَّ حُتُوْفُ

9 وَالرِّجلُ حافِیّةٌوَمَالِیَ مَرْکَبٌ وَالْکَفُّ صَفْرٌ وَالطَّرِیْقُ مَخُوْفٌ

10 فلا خَلْقَ أعْنی مِنْجَمادٍ وَبَعْدُ نباتٍ عَلَی قَدَرٍ یَکُوْنُ وَأوْزَانٍ

11 وَبْعَد النَّبت ذُوْالْحِسِّ وَالْکُلُّ عاقٌّ بِخلافة کَشْفاًوَایضاحِ بُرْهانِ

12 وَأَمَّا الْمُسَمَیَّ آدَمُ فَمُقَیَّدٌ بِفکْرٍ وعَقْلٍ أوْقِلادُهُ اِیْمانُ

13 قُطْبِی قَلْبِی و قَالِبی لَبَنانٌ سِرِّی خِضْری وَعِیْسی عِرْفانُ

14 هرونِی جِسْمِی وَکَلِیْمی رُوْحِی فِرْعَونی نَفسِی وَالْهَوَی هامانُ