وین چهار آخشیج را از اوحدی مراغه‌ای جام جم 24

1 وین چهار آخشیج را به درست چون پدید آمد امتزاجی رست

2 نفس روینده رام ایشان شد جنبش راست کار ایشان شد

3 شغل این نفس را به طبعی راست هشت قوت به خادمی برخاست

4 قوت جذب و قوت امساک قوت هضم و دفع، بشنو پاک

5 غاذیه، نامیه، مولده هم گشته با قوت مصوره ضم

6 پس طبیعت به نقش بندی دست بر دو نقش از هزار گونه ببست

7 شد به صحرا او کوه بر، جا تنگ از گل و یاسمین رنگارنگ

8 مدتی سبز شد نبات و بلند زرد شد بعد از آن و تخم افگند

9 تا گر او ز اختلاف گردد سست مثل او از زمین تواند رست

10 چون که زایل شد اختلاف مزیج شجر آهنگ نشو کرد و بسیج

11 گشت روینده گونه گونه درخت بی بر و میوه‌دار و نازک و سخت

12 آبش از بیخ شد روان سوی شاخ شاخ و برگش دراز گشت و فراخ

13 آبخور بیخ و شاخ و خارش گشت و آن دگر جمله برگ و بارش گشت

14 بارها را نگاهداشت به برگ ز ابر و باران و برف و باد تگرگ

15 و آنچه بی‌بار بود و کج‌رو گشت ساختندش به بیشه‌ها انگشت

16 و آنچه از میوه بود بر وی بار دامنش پاک شد ز سنگ و ز خار

17 پرورش دید و سر بلندی یافت در چمن نام ارجمندی یافت

18 چون ز قسمت گرفت رستن بهر یا غذا بود، یا دوا، یا زهر