اختیار از ملا احمد نراقی مثنوی طاقدیس 170

1 اختیار ظلم و جهل اندر بشر چونکه گردیدند جفت یکدگر

2 قابل تکلیف ربانی شدند مورد فرمان سلطانی شدند

3 گر نباشد اختیار آید خطا امر و نهی و وعده و زجر و عطا

4 کی کسی می گوید آتش را بسوز یا به خورشیدی که عالم بر فروز

5 هم ظلوم آنست کز ره بر کنار باشد و باشد رجوعش اقتدار

6 آنکه او پیوسته باشد خود بره کردنش تکلیف ره باشد سفه

7 ور نباشد شان او رفتن ز راه هست تکلیفش خطا بی اشتباه

8 هم جهول آنست کو جاهل بود علم و عرفان را ولی قابل بود

9 هر که باشد عارف هر نیک و بد از کجا محتاج فرمودن بود

10 ورنه دانستن بود از او امید کی روا باشد به او وعد و وعید

11 مدح باشد هم ظلوم و هم جهول در حق انسان نه ذم ای بوالفضول

12 یا امانت هست بار اختیار که از آن گردیده انسان سوگوار

13 آسمان و کوهها زان رم گرفت راست آدم ریش بن آدم گرفت

14 بد ظلوم و بد جهول و بد فضول آمد و کرد این امانت را قبول

15 از ظلومی پا ز حد برتر نهاد خویشتن را خواند سلطان کیقباد

16 از تجرد دید در خود انبساط وز تعلق با دو عالم ارتباط

17 علم دید و میل دید و خشم دید هوش دید و گوش دید و چشم دید

18 گفت پهلو زد که در پهلوی من دور بادا چشم بد از روی من