پری گفتش که: از سلمان ساوجی جمشید و خورشید 33

1 پری گفتش که: «اینجا مرز روم است همه ره کشور و آباد بوم است

2 حقیقت دان که دریای است این اسب نبرد راه خشکی هرگز این اسب

3 پیاده بایدت رفتن در این راه مگر کارت شود بر حسب دلخواه»

4 ز اسب پیل پیکر شاهزاده جدا شد کرد رخ در ره پیاده

5 چو مه بنهاد تاب مهر در دل به یک منزل همی کرد او دو منزل

6 وجود نازنین ناز پرورد نه گرم روزگاران دیده نه سرد

7 کف پایش ز رنج راه در تاب برآورد آبله همچون کف آب

8 چو گل بنشسته خوی بر طرف رخسار دریده جامه و پایش پر از خار

9 چو بگذشت از شب تاریک بهری رسید از راه تنها سوی شهری

10 پریشان از جفای گردش دهر همی گردید مسکین گرد آن شهر

11 غلامی داشت نامش خاص حاجب که بودی شاه را پیوسته حاجب

12 ملک در راه دیدش حاجب آسا سیه پوشیده و خم کرده بالا

13 در آن تاریکی‌اش فی‌الحال بشناخت ولیکن شاه بر کارش بینداخت

14 به نزد حاجب آمد و گفت کای یار غریب و خسته و سرگشته بیمار

15 ندارم اندرین شهر آشنایی که ما را گوشید امشب مرحبایی

16 از او پرسید حاجب: «از کجایی که داری رنگ و بوی آشنایی»

17 ملک گفتش: «ز چین بهر تجارت سفر کردم، مرا کردند غارت

18 چو بشنید این حکایت حاجب بار به دل گفت: «این جوان در شکل و رفتار

19 به نور چشم ما تابنده خورشید همی ماند دریغا شاه جمشید!»

20 بر آن حالت زمانی زار بگریست جوان گفت: «ای برادر، گریه از چیست؟»

21 غلام این قصه پیش شاه می‌گفت شهنشه می‌شنید و آه می‌گفت

22 همی رفت از شی حاجب در آن راه سخن گویان ملک تا کاروانگاه

23 ملک را خاص حاجب گفت: فرمای درا، امشب و ثاق ما بیارای

24 غریب و خسته‌ای و ره گذاری رفیقی نیستت، جایی نداری»

25 ملک را در سرای خویشتن کرد بسی نیکی به جای خویشتن کرد

26 چو نور شمع برمه پرتو انداخت غریب خویش را یعقوب بشناخت

27 چو چشم او بر آن مه منظر افتاد از او آهی و فریادی برآمد

28 ز آهش جنیان گشتند غمگین درآمد گرد حاجب لشکر چین

29 به فال سعد روی شاه دیدند در آن تاریکی شب ماه دیدند

30 سران چین به پایش در فتادند سراسر دست و پایش بوسه دادند

31 نثارش زر و گوهر بر فشاندند به خسرو جان شیرین بر فشاندند

32 حکایت کرد شاه از بحر از بر سخن نگذاشت هیچ از خشک‌تر و از تر

33 نوای عیش و عشرت ساز کردند طرب بر پرده شهناز کردند

34 زر و یاقوت می‌پالود ساقی شفق در صبح می‌پیمود ساقی

35 به روی جم دو هفته باده خوردند سیم هفته بسیج راه کردند

36 روان آن کاروان کشور به کشور رسید آنگه به دارالملک قیصر

37 خبر آمد که آمد کاروانی که پیدا نیستش قطعا کرانی

38 به گوش رومیان از یک دو فرسنگ همی آمد خروش و ناله از زنگ

39 تماشا را ز بام و برج باره نظاره ماهرویان چون ستاره

40 نفیر مرحبا می‌آمد از شهر همه بانگ درا می‌آمد از شهر

41 ز وقت صبح تا شام از پی هم گهی می‌رفت اشهب گاه ادهم

42 شده روی در و دشت و صحاری نهان از هودج و مهد و عماری

43 ملک جمشید چون خورشید تابان همی آمد ز گرد ره شتابان

44 ز چوب صندل و عود و قماری به پیش خسرو اندر ده عماری

45 سران چین پیاپی در پی شاه صد و پنجه غلام ترک همراه

46 کمرهای مرصع کرده یکسر غلامان سمن بر، چوب دو پیکر

47 به شهرستان درآمد شاه جمشید چو ماه چارده در برج خورشید

48 کلاه چینیان بنهاده بر سر قبای تاجران را کرده در بر

49 زن و مرد اندران حیران بمانده ز دست مرد و زن دلها ستانده

50 به فیروزی فرود امد به منزل فرود آورد بار خویش در دل

51 چو چین حلقه‌های زلف دلدار چو مشکین رشته‌های غمزه یار

52 به هر سو نافه‌های چین گشادند به هر جانب چه بازاری نهادند

53 چو خورشیدی نشسته خسرو چین برو گرد آمده خلقی چو پروین

54 نهاده چون لب و دندان خود جم عقود لولو و یاقوت بر هم

55 به یکدم گرد آن خورشید رخسار هزاران مشتری آمد پدیدار

56 چو مشکین زلف خود صد حلقه بسته هزاران مشتری در وی نشسته

57 به بازار ملک دلهای پر غم ز هر سو یک به یک افتاده در هم

58 هر آن کس کو به بازارش رسیدی دل و جان دادی و مهرش خریدی

59 خبرهای ملک جمشید یکسر رسانیدند نزد شاه شاه قیصر

60 طلب فرمود میر کاروان را «سر و سالار خیل کاروان را،

61 ببین تا از متاع چین چه داری بچو تاآنچه داری با خود آری»

62 متاعی چند با خود داشت زیبا ز مشک عنبر و یاقوت و دیبا

63 غلامی چند را همراه خود کرد به رسم تحفه پیش قیصر آورد

64 ملک چون عکس تاج قیصری دید بساط خسروانی را ببوسید

65 دعا کردش که عمرت باد جاوید ز اوج دولتت تابنده خورشید

66 همه به روزی و پیروزی‌ات باد سرت سبز و رخت سرخ و دلت شاد

67 جهان در سایه عدل تو ایمن قلم در آمد و شد تیغ ساکن

68 ز خسرو قیصر آن گفتار شیرین چو بشنید و بدیدش رسم و آیین

69 ملک جمشید را نزد خود خواند چو سروش سربلندی داد و بنشاند

70 چو پرسید این حکایت قیصر از چین شدی گفتش حدیث قیصر چین

71 چو از حال دگر بودی خطابش ندادی جم جواب الا صوابش

72 به دل گفت این جوان گویی سر و شست ز سر تا پا همه عقل است و هوشست

73 نمی‌دانم که اصلش از کیانست ولی دانم که با فر کیانست

74 نه خود از تاجرانست این جوان مرد که کم یابد کسی تاجر جوانمرد

75 حیا و مردمی از مرد تاجر نباید جست کاین امری است نادر

76 زمانی بزم قیصر داشت تازه اجازت خواست دادندش اجازه

77 زمین بوسید و قیصر عذرها خواست چو طاووسش بخلعتها بیاراست

78 به حاجب گفت تا نزدیک درگاه وثاقی ساز داد اندر خور شاه

79 ملک سوی وثاق خویشتن رفت ز ملک مصر تا بیت الحزن رفت

80 نبود از شوق خورشید گل اندام ملک را ذره‌ای چو ذره آرام

81 شبی نالید خسرو پیش مهراب که با مهرش ندارم بیش ازین تاب

82 برای در جهان گشتی سر و بن لب دریاست در، شو در طلب کن

83 ضعیفی تشنه از راه بیابان رسیده بر کنار آب حیوان

84 جگر در آتش و دل در تب و تاب تحمل چون تواند کردن از آب

85 بباید طوف آن گلزار کردن چو باد آنجا دمی بر کار کردن

86 مگر بویی از آن گلزار یابی درون پرده دل بار یابی

87 به دشواری بر آید گوهر از سنگ به جان کندن به دست آید زر از سنگ

88 گرفتم ره نیابی در سرایش توان بوسیدن آخر خاک پایش

89 چو بشنید این سخن مهراب برخاست متاع چین ز گنجور ملک خواست

90 بسی دیبای زیبا و گهر داشت ز هر چیزی متاعی چند برداشت

91 غلامی چند با خود کرد همراه بیامد تا در مشکوی آن ماه

92 اساسی دید خوش با چرخ همبر نهاده بر درش دو کرسی از زر

93 نشسته خادمانی بر ارایک درونش حوری و بیرون ملایک

94 از ایشان یافت مهراب آشنایی سلامش کرد و گفتا مرحبایی

95 به خادم گفت:« من مهراب نامم قدیمی درگه شه را غلامم

96 به وقت فرصت از من ار توانی زمین بوسی بدان حضرت رسانی»

97 رسانید آن سخن را مرد لالا بگوش ماه چون لولوی لالا

98 اشارت کرد تا راهش گشادند در آن بستان سرایش بار دادند

99 چو مهراب اندرون آمد ز درگاه سپهری دید یکسر زهره و ماه

100 بنامیزد بهشتی یافت پر حور سوادی دید همچون دیده پر نور

101 رواقی آسمانی برکشیده بساطی خسروانی در کشیده

102 مرصع پرده‌ها چون چرخ خضرا نشسته در درون خورشید عذرا

103 صبا برخاست از گلزار امید تتق برداشت از رخسار خورشید

104 حجاب شب ز روی صبح بگشود گل صد برگ را از غنچه بنمود

105 نهاده سنبلش بر ارغوان سر چو شمشادی قدش ماهی بر آن سر

106 لب لعلش نگین خاتم جم دهان از حلقه انگشتری کم

107 به صنعت رویش آتش بسته بر آب ز مستی چشم شوخش رفته در خواب

108 عذارش آفتاب از شب نمودی حدیثش قفل لعل از در گشودی

109 هزاران شعبه سر بر باد داده چو موی اندر قفای وی فتاده

110 کمان ابروانش چرخ هر پی که دیده کرده زه صد بار بر وی

111 هزارش دل نهان در گوشه لب هزارش جان روان با آب غبغب

112 دو پستانش دو نار اندر دو بستان دو رخ همچون دو شمع اندر شبستان

113 میان چون سیم از زر مطوق سرین چون کوهی از موئی معلق

114 میان چون کار خسرو پیچ در پیچ دل او در میانش هیچ در هیچ

115 چو مهراب آتش رخسار او دید چو باد آمد به پیش و خاک بوسید

116 نظر کرد اندر او خورشید و از شرم بر آمد سرخ و می‌شد دیده‌اش گرم

117 بپرسید که:« چونی؟ و از کجایی که داری رنگ و بوی آشنایی؟»

118 جوابش داد پس مهراب کای جم شهنشه را کمینه من غلامم

119 ز چین بر عزم این فرخنده درگاه میان در بسته و پیمودم این راه

120 بسی آورده چون باد بهاری حریر چینی و مشک تتاری

121 چو ببشنید این سخن بشناخت او را به صد لطف و کرم بنواخت او را

122 همی پرسید حال چین ز مهراب همی گفت او حکایت‌ها ز هر باب

123 ز هر جنسی متاع چین طلب کرد به پیش، آورد مهرابش ره آورد

124 که:« حالی اینقدر با خویش دارم اگر خواهی دگر، فردا بیارم»

125 زمین بوسید و جانی پر ز امید جدا شد همچو ماه از پیش خورشید

126 به برج ماه چینی رفت چون باد حکایت کرد یک یک پیش جم یاد

127 ملک جمشید در پایش سر افشاند چو چشم خویش بر وی گوهر افشاند

128 پس از حمد و ثنا رویش ببوسید لبش بر لب سرش در پای مالید

129 که این چشمست کان رخسار دیدست که این گوش است کاوازش شنیده‌ست

130 بدین لب خاک کویش بوسه دادست بدین پا بر سر کویش ستاده‌ست

131 کنار یار بنما تا ببینم کناری از همه عالم گزینم

132 سخن پرداز با خسرو حکایت همی کرد از لب شیرین روایت

133 گهی پیچیدن اندر تاب مویش گهی دادن نشان از نقش رویش

134 ملک زاده همه تن گوش گشته ز نوش نکته‌اش بیهوش گشته

135 ملک را گفت:« من می‌دارم امید که فردا مه رود در برج خورشید»

136 سحر مهراب چون صبح دل‌ آرا بر خورشید شد با مشک و دیبا

137 ملک درجی پر از یاقوت احمر ز مشک و دیبه چینی ده استر

138 بدان نقاش چابک دست چین داد به پیش شمسه چینش فرستاد

139 به باغ آن کاروان سالار با بار در آمد همچو سروی کاورد بار

140 بهشت جاودانی یافت چون حور که باد از ساحتش چشم بدان دور

141 در آن بستان روان جویی به هر سوی نشانده سرو قدان بر لب جوی

142 سمن رویان چو شمشاد ایستاده چو گل بر کف نهاده جام باده

143 شده جام بلور و ساغر زر ز عکس روی ساقی لعل پیکر

144 در آن مینو زده خرگاه مینا بجز گاه اندرون خورشیید زیبا

145 همه آن سرو قدان بلبل آواز به عارض ارغوان و ارغوان ساز

146 زمین بوسید رنگ‌ آمیز چالاک ز روی خویش نقشی بست بر خاک