شبی‌گفتم خرد راکای مه‌گردون از قاآنی قصیده 349

1 شبی‌گفتم خرد راکای مه‌گردون دانایی که از خاک قدومت چشم معنی یافت بینایی

2 مرا در عالم صورت بسی آسان شده مشکل چه باشد گر بیان این مسائل باز فرمایی

3 چرا گردون بود گردنده و باشد زمین ساکن چرا این‌یک بود مایل به پستی آن به بالایی

4 چرا ممدوح می‌سازند سوسن را به آزادی چرا موصوف می‌دارند نرگس را به شهلایی

5 چو از یک جوهر خاکیم ما و احمد مرسل چرا ما راست‌رسم‌بندگی او راست مولایی

6 چه‌شد موجب‌که‌زلف‌گلرخان را داد طراحی چه بد باعث‌که روی مهوشان را داد زیبابی

7 که اندر قالب شیطان نهاد آیات خنّاسی که اندر طینت آدم سرشت آثار والایی

8 چرا افتاد بر سرکوهکن را شور شیرینی به یوسف تهمت افکند از چه رو عشق زلیخایی

9 که آموزد به چشم نیکوان آداب طنازی که می‌بخشد به قدگلرخان تشریف رعنایی

10 ز عشق‌صورت‌لیلی چه‌باعث‌گشت مجنون را که در کوه و بیابان سر نهاد آخر به رسوایی

11 یکی در عرصهٔ‌گیتی خورد تشویش شهماتی یکی در ششدر دوران نماید فکر عذرایی

12 چرا وحشت نماید آدمی از شیرکهساری چرا نفرت نماید زاهد از رند کلیسایی

13 خرد گفتا که‌ کشف این حقایق‌ کس نمی‌داند بجز فرمانروای شهربند مسندآرایی

14 امیرالمومنین حیدر ولی ایزد داور که دربان درش را ننگ می‌آید ز دارایی

15 شهنشاهی‌ که ‌گر خواهد ضمیر عالم‌ آرایش بر انگیزد ز پنهانی همه آثار پیدایی

16 ز استمداد رای ابر دست او عجب نبود کندگر ذره خورشیدی نماید قطره دریایی

17 سلیمان بر درش موری‌ کند جمشید دربانی خرد از وی‌ کهولت می‌پذیرد بخت برنایی

18 که داند تا زمام آسمان را بازگرداند وگرنه بس شگفتی نیست اعجاز مسیحایی

19 گدای درگه وی خویش را داند کلیم‌الله گرش نازل شود صدبار خوان من و سلوایی

20 اگر از رفعت قدر بلند او شود آگه عنان‌ خویش زی‌ پستی‌گراید چرخ مینایی

21 به خورشید فلک نسبت نباید داد رایش را که‌ این‌یک ‌پاک‌دامن ‌هست‌و آن ‌رندیست هرجایی

22 نیاید بی‌حضورش هیچ طفلی از رحم بیرون نپوشد بی‌وجودش هیچ‌کس تشریف عقبایی

23 ز فرمانش اگرحور بهشتی رو بگرداند کسی او را قبول طبع ننمایدبه لالایی

24 ز بیم احتساب او همانا چنگ می‌نالد وگرنه عدل وی افکند ازبن بیخ رسوایی

25 نمی‌خواهد ستم بر عاشقان انصاف وی ورنه ز لعل دلبران برداشت رسم باده پیمایی

26 به عهد او لباس تعزیت بر تن نپوشد کس بجز چشم نکویان آن هم از بهر دلارایی

27 به دیر دهر ناقوس شریعت‌گر بجنباند ز ترس از دوش هر راهب فتد زنار ترسایی

28 ز سهم ذوالفقار وی برآید زهرهٔ گردون وگرنه بی‌سبب نبود فلک را لون خضرایی

29 از آن‌چون شع هر ش دیدهٔ انجم همی تابد که از خاک رهش جشند یکسر کحل مینایی

30 شهنشاها تویی آن‌کس‌که ارباب طریقت را به اقلیم حقیقت از شریعت راه بنمایی

31 چنان افکند بنیاد عناد از بیخ فرمانت که یک جا آب و آتش را توانی جمع فرمایی

32 صباکی‌شرق‌و غرب‌دهر رایک‌لحظه فرساید نیاموزد ز خنگت تا رسوم راه فرسایی

33 از آن‌رو سایه خود را تابع خصم تو می‌دارد که ود را خصم‌نستاید به بی‌مثلی و همتایی

34 اگر بر اختلاف دهر حزمت امر فرماید کند دیروز امروزی کند امروز فردایی

35 همانا خامه‌گر خواهد که‌ وصفت‌ جمله بنگارد عجب نبود خیالات محال از طبع سودایی

36 سبک‌گردی‌ز عزمت‌گر به‌سنگ خاره بنشیند ز سنگ خاره برخیزد گرانیهای خارایی

37 حبیب ‌از جان‌شها چون ‌در و صفت ‌بر زبان راند سزد کز لفظ وی طوطی بیاموزد شکرخایی

38 ولیکن دست دوران پای‌بند محنتش دارد چه باشد کز ره احسانش بند ازپای بگشایی

39 الا تا نشوهٔ صهبا ز لوح دل فرو شوید نقوش محنت و غم را به گاه مجلس‌آرایی

40 ز ذکرت دوستاران را شود کیفیتی حاصل که از خاطر برد کیفیت تأثیر صهبایی