مرحبا ای هدهد از عطار نیشابوری منطق‌الطیر 1

1 مرحبا ای هدهد هادی شده در حقیقت پیک هر وادی شده

2 ای به سرحد سبا سیر تو خوش با سلیمان منطق الطیر تو خوش

3 صاحب سر سلیمان آمدی از تفاخر تاجور زان آمدی

4 دیو را در بند و زندان باز دار تا سلیمان را تو باشی رازدار

5 دیو را وقتی که در زندان کنی با سلیمان قصد شادروان کنی

6 خه خه ای موسیجهٔ موسی صفت خیز موسیقار زن در معرفت

7 کرد از جان مرد موسیقی شناس لحن موسیقی خلقت را سپاس

8 همچو موسی دیده‌ای آتش ز دور لاجرم موسیجه‌ای بر کوه طور

9 هم ز فرعون بهیمی دور شو هم به میقات آی و مرغ طور شو

10 پس کلام بی‌زفان و بی‌خروش فهم کن بی عقل بشنو نه به گوش

11 مرحبا ای طوطی طوبی نشین حله درپوشیده طوقی آتشین

12 طوق آتش از برای دوزخیست حله از بهر بهشتی و سخیست

13 چون خلیل آن کس که از نمرود رست خوش تواند کرد بر آتش نشست

14 سر بزن نمرود را همچون قلم چون خلیل اله در آتش نه قدم

15 چون شدی از وحشت نمرود پاک حله پوش، از آتشین طوقت چه باک

16 خه خه ای کبک خرامان در خرام خوش خوشی از کوه عرفان در خرام

17 قهقهه در شیوهٔ این راه زن حلقه بر سندان دار الله زن

18 کوه خود در هم گداز از فاقه‌ای تا برون آید ز کوهت ناقه‌ای

19 چون مسلم ناقه‌ای یابی جوان جوی شیر و انگبین بینی روان

20 ناقه می‌ران گر مصالح آیدت خود به استقبال صالح آیدت

21 مرحبا ای تنگ باز تنگ چشم چند خواهی بود تند و تیز خشم

22 نامهٔ عشق ازل بر پای بند تا ابد آن نامه را مگشای بند

23 عقل مادرزاد کن با دل بدل تا یکی بینی ابد را تا ازل

24 چارچوب طبع بشکن مردوار در درون غار وحدت کن قرار

25 چون به غار اندر قرار آید ترا صدر عالم یار غار آید ترا

26 خه خه ای دراج معراج الست دیده بر فرق بلی تاج الست

27 چون الست عشق بشنیدی به جان از بلی نفس بیزاری ستان

28 چون بلی نفس گرداب بلاست کی شود کار تو در گرداب راست

29 نفس را همچون خر عیسی بسوز پس چو عیسی جان شو و جان برفروز

30 خر بسوز و مرغ جان را کار ساز تا خوشت روح اله آید پیش باز

31 مرحبا ای عندلیب باغ عشق ناله کن خوش خوش ز درد و داغ عشق

32 خوش بنال از درد دل داوودوار تا کنندت هر نفس صد جان نثار

33 حلق داوودی به معنی برگشای خلق را از لحن خلقت ره نمای

34 چند پیوندی زره بر نفس شوم همچو داوود آهن خود کن چو موم

35 گر شود این آهنت چون موم نرم تو شوی در عشق چون داوود گرم

36 خه خه ای طاووس باغ هشت در سوختی از زخم مار هفت سر

37 صحبت این مار در خونت فکند وز بهشت عدن بیرونت فکند

38 برگرفتت سدره و طوبی ز راه کردت از سد طبیعت دل سیاه

39 تا نگردانی هلاک این مار را کی شوی شایسته این اسرار را

40 گر خلاصی باشدت زین مار زشت آدمت با خاص گیرد در بهشت

41 مرحبا ای خوش تذرو دوربین چشمهٔ دل غرق بحر نور بین

42 ای میان چاه ظلمت مانده مبتلای حبس محنت مانده

43 خویش را زین چاه ظلمانی برآر سر ز اوج عرش رحمانی برآر

44 همچو یوسف بگذر از زندان و چاه تا شوی در مصر عزت پادشاه

45 گر چنین ملکی مسلم آیدت یوسف صدیق همدم آیدت

46 خه خه ای قمری دمساز آمده شاد رفته تنگ دل باز آمده

47 تنگ دل زانی که در خون مانده‌ای در مضیق حبس ذوالنون مانده‌ای

48 ای شده سرگشتهٔ ماهی نفس چند خواهی دید بد خواهی نفس

49 سر بکن این ماهی بدخواه را تا توانی سود فرق ماه را

50 گر بود از ماهی نفست خلاص مونس یونس شوی در بحر خاص

51 مرحبا ای فاخته بگشای لحن تا گهر بر تو فشاند هفت صحن

52 چون بود طوق وفا در گردنت زشت باشد بی‌وفایی کردنت

53 از وجودت تا بود موئی بجای بی‌وفایت خوان از سر تا به پای

54 گر درآیی و برون آیی ز خود سوی معنی راه یابی از خرد

55 چون خرد سوی معانیت آورد خضر آب زندگانیت آورد

56 خه خه ای باز به پرواز آمده رفته سرکش سرنگون بازآمده

57 سر مکش چون سرنگونی مانده‌ای تن بنه چون غرق خونی مانده‌ای

58 بستهٔ مردار دنیا آمدی لاجرم مهجور معنی آمدی

59 هم ز دنیا هم ز عقبی درگذر پس کلاه از سر بگیر و درنگر

60 چون بگردد از دو گیتی رای تو دست ذوالقرنین آید جای تو

61 مرحبا ای مرغ زرین، خوش درآی گرم شو در کار و چون آتش درآی

62 هر چه پیشت آید از گرمی بسوز ز آفرینش چشم جان کل بدوز

63 چون بسوزی هر چه پیش آید ترا نزل حق هر لحظه بیش آید ترا

64 چون دلت شد واقف اسرار حق خویشتن را وقف کن بر کار حق

65 چون شوی در کار حق مرغ تمام تو نمانی حق بماند والسلام

66 مجمعی کردند مرغان جهان آنچ بودند آشکارا و نهان

67 جمله گفتند این زمان در دور کار نیست خالی هیچ شهر از شهریار

68 چون بود کاقلیم ما را شاه نیست بیش از این بی شاه بودن راه نیست

69 یک دگر را شاید ار یاری کنیم پادشاهی را طلب کاری کنیم

70 زانک چون کشور بود بی‌پادشاه نظم و ترتیبی نماند در سپاه

71 پس همه با جایگاهی آمدند سر به سر جویای شاهی آمدند

72 هدهد آشفته دل پرانتظار در میان جمع آمد بی‌قرار

73 حله‌ای بود از طریقت در برش افسری بود از حقیقت بر سرش

74 تیزوهمی بود در راه آمده از بد و از نیک آگاه آمده

75 گفت ای مرغان منم بی هیچ ریب هم برید حضرت و هم پیک غیب

76 هم ز هر حضرت خبردار آمدم هم ز فطنت صاحب اسرارآمدم

77 آنک بسم الله در منقار یافت دور نبود گر بسی اسرار یافت

78 می‌گذارم در غم خود روزگار هیچ کس را نیست با من هیچ کار

79 چون من آزادم ز خلقان، لاجرم خلق آزادند از من نیز هم

80 چون منم مشغول درد پادشاه هرگزم دردی نباشد از سپاه

81 آب بنمایم ز وهم خویشتن رازها دانم بسی زین بیش من

82 با سلیمان در سخن پیش آمدم لاجرم از خیل او بیش آمدم

83 هرک غایب شد ز ملکش ای عجب او نپرسید و نکرد او را طلب

84 من چو غایب گشتم از وی یک زمان کرد هر سویی طلب کاری روان

85 زانک می‌نشکفت از من یک نفس هدهدی را تا ابد این قدر بس

86 نامهٔ او بردم و باز آمدم پیش او در پرده همراز آمدم

87 هرک او مطلوب پیغمبر بود زیبدش بر فرق اگر افسر بود

88 هرک مذکور خدای آمد به خیر کی رسد در گرد سیرش هیچ طیر

89 سالها در بحر و بر می‌گشته‌ام پای اندر ره به سر می‌گشته‌ام

90 وادی و کوه و بیابان رفته‌ام عالمی در عهد طوفان رفته‌ام

91 با سلیمان در سفرها بوده‌ام عرصهٔ عالم بسی پیموده‌ام

92 پادشاه خویش را دانسته‌ام چون روم تنها چو نتوانسته‌ام

93 لیک با من گر شما همره شوید محرم آن شاه و آن درگه شوید

94 وارهید از ننگ خودبینی خویش تا کی از تشویر بی‌دینی خویش

95 هرک در وی باخت جان از خود برست در ره جانان ز نیک و بد برست

96 جان فشانید و قدم در ره نهید پای کوبان سر بدان درگه نهید

97 هست ما را پادشاهی بی خلاف در پس کوهی که هست آن کوه قاف

98 نام او سیمرغ سلطان طیور او به ما نزدیک و ما زو دور دور

99 در حریم عزت است آرام او نیست حد هر زفانی نام او

100 صد هزاران پرده دارد بیشتر هم ز نور و هم ز ظلمت پیش در

101 در دو عالم نیست کس را زهره‌ای کاو تواند یافت از وی بهره‌ای

102 دایما او پادشاه مطلق است در کمال عز خود مستغرق است

103 او به سر ناید ز خود آنجا که اوست کی رسد علم و خرد آنجا که اوست

104 نه بدو ره،نه شکیبایی از او صد هزاران خلق سودایی از او

105 وصف او چون کار جان پاک نیست عقل را سرمایهٔ ادراک نیست

106 لاجرم هم عقل و هم جان خیره ماند در صفاتش با دو چشم تیره ماند

107 هیچ دانایی کمال او ندید هیچ بینایی جمال او ندید

108 در کمالش آفرینش ره نیافت دانش از پی رفت و بینش ره نیافت

109 قسم خلقان زان کمال و زان جمال هست اگر بر هم نهی مشت خیال

110 بر خیالی کی توان این ره سپرد تو به ماهی چون توانی مه سپرد

111 صد هزاران سر چو گوی آنجا بود های های و های و هوی آنجا بود

112 بس که خشکی بس که دریا بر ره است تا نپنداری که راهی کوته است

113 شیرمردی باید این ره را شگرف زانک ره دور است و دریا ژرف ژرف

114 روی آن دارد که حیران می‌رویم در رهش گریان و خندان می‌رویم

115 گر نشان یابیم از او کاری بود ور نه بی او زیستن عاری بود

116 جان بی جانان اگر آید به کار گر تو مردی جان بی جانان مدار

117 مرد می‌باید تمام این راه را جان فشاندن باید این درگاه را

118 دست باید شست از جان مردوار تا توان گفتن که هستی مرد کار

119 جان چو بی جانان نیرزد هیچ چیز همچو مردان برفشان جان عزیز

120 گر تو جانی برفشانی مردوار بس که جانان جان کند بر تو نثار