1 رسم مکتب بود که استادت پیش بنهد یکی وٍرٍستادت

2 گوید این را بخوان و حاضر کن کزتو پرسم همی سخن به سخن

3 گر نخوانی و سهل‌انگاری وان ورستاد یاوه پنداری

4 گوشمالت دهند استادان خوارگردی به نزد همزادان

5 این ورستاد کودکان پند است بنگرد هرکه او خردمند است

6 این ورستاد را که داد استاد نام آن را عرب وظیفه نهاد

7 چون که گشتی کلان و مرد شدی سوی امید ره‌نورد شدی

8 شود آن گه زمانه استادت پیش بنهد دگر ورستادت

9 گوید اینت وظیفهٔ کارست کارکن گرچه کار دشوار است

10 گر به مکتب وظیفه خواندستی وان ورستاد را نماندستی

11 این ورستاد مر تراست روان کار فرمودنش بسی آسان

12 با تو گیتی شریک کار شود در ادای وظیفه یار شود

13 چون‌ روان‌ با شدت وظیفه خوبش کارهایت روان شود از پیش

14 ژنده‌پوش کسی نخواهی شد بار دوش کسی نخواهی شد

15 دانشی را که کرده‌ای تحصیل پیش رویت کند گشاده سبیل

16 ور به مکتب وظیفه نشناسی اوستاد و خلیفه نشناسی

17 چون شود روزگار استادت خواند باید ز سر ورستادت

18 خواندنش گرچه هست‌ بس مشگل داد باید به کار باری دل

19 گرچه بینی عذاب و رنج بسی عاقبت می‌شوی تو نیز کسی

20 جای گیری ز جرگهٔ نسناس در صف مردم وظیفه‌شناس

21 وگر این بار هم شوی کاهل نیبشی جز منافق و جاهل

22 کار دشخوار گرددت پس از آن وز تو دشخوار، کار اهل جهان

23 هر صباحی وظیفه‌ایت نهند هر دمی درس تازه‌ایت دهند

24 یاد نگرفته نکته‌ای زین یک می‌دهد درس دیگریت فلک

25 نه ز استاد جسته تربیتی نز پدر برگرفته تجربتی

26 نه وظیفه شناخته نه عمل گول و نادان و مست و لایعقل

27 افتی اندر شکنجه‌های زمان مرد بی‌درد و درد بی‌درمان

28 روزگارت چنان بمالد گوش که زند مغز استخوانت جوش

29 شوی از کوب آسمان شیدا درد پیدا و زخم ناپیدا

30 چون ندانی به زخم‌ها مرهم خو ی گیری به دردها کم کم

31 شو ی از دانش و شرف مفلس قسی‌القلب و بی رگ و بی‌حس

32 حس چو از آستانه برخیزد شرم و درد از میانه برخیزد

33 درد چون رفت‌، شرم هم برود غیرت و خون گرم هم برود

34 شرم چون رفت‌، رفت عفت هم تقو ی و مردی و فتوت هم

35 مرد بی‌شرم‌، بی‌ عفاف شود حیله سازد، دروغ‌باف شود

36 دشمن جان بخردان گردد مایهٔ ننگ خاندان گردد

37 خیزد این خوی‌های نسناسی ربشه‌اش از وظیفه‌نشناسی

38 لاابالی شود به نیک وبه بد در جهان هیچ ننگرد جز خود

39 بخت از ملتی چو برگردد در وی این فرقه نامور گردد

40 شود از بخت بد درین صحنه محتسب دزد و راهزن شحنه

41 چون برافتاد رسم خیر و صلاح شود البته خون خلق مباح

42 زشت‌نامان چو نامدار شوند اهل ناموس و نام‌خوار شوند

43 لاجرم جای آبرومندان یا ته خانه است یا زندان

44 اهل تقوی اگر امیر شوند جانیان جمله دستگیر شوند

45 همچنین چون امیر شد جانی اهل تقوی شوند زندانی

46 زان که یزدان در اولین ترکیب ریخت طرح تناسب و ترتیب

47 متناسب گرفت کار جهان تا توان داشتن شمار جهان

48 کیست دانش‌پژوه صاحب‌جاه آن که باشد ز خویشتن آگاه

49 هرکه بر نفس خو‌یش چیر بود به حقیقت که او دلیر بود

50 وان که او دیو آز کرد به بند او بود بی‌نیاز و دولتمند

51 آن کسی خوبش را به‌نام کند که به نفع بشر قیام کند

52 هرکه پیرامن خطرگردد در جهان سخت مشتهر گردد

53 لیک هر شهرتی نکو نبود عرق ذلت آبرو نبود

54 آن که افشاند بول در زمزم گشت نامی ولی نه چون خاتم

55 نیست شهرت دلیل دانایی نه تنومندی از توانایی

56 رادمرد حکیم نیکوکار جوید از مردم زمانه کنار

57 زان که یک همنشین باتقوی به ز سیصد مرید بی‌معنی

58 آن که گنجی در آستین دارد کی سر برگ همنشین دارد

59 مرد عارف ز صیت بگریزد عاقل از ابلهان بپرهیزد

60 اکثر خلق گول و بی‌عقلند دشمن علم و عاشق نقلند

61 آن که نقلش فتاد در افواه گرچه خضر است می‌شودگمراه

62 دوستداران و دشمنان جهول به قبول و به رد او مشغول

63 نقلش اندر جهان سمر گردد پند و اندرز او هدر گردد

64 زیرکان زیر زیر، کار کنند کاسبان کسب اشتهار کنند

65 سخنی پخته و درست و تمام بهتر از صدهزار گفتهٔ خام

66 گر کسی جهلی از دلی روبد به که صد شهر را برآشوبد

67 گر کنی تربیت جوانی را به که پر زر کنی جهانی را

68 ور نهی پند نامه‌ای محکم پس مرگ خود اندر‌بن عالم

69 به که خلقان زتو برآشوبند بر سر و مغز یکدگرکوبند

70 آن‌یکی خواندت خدای بشر وان دگر داندت بلای بشر

71 عارفی چینی از طریق فسوس گفته بود این سخن به کنفسیوس

72 گفته‌هایش به نظم سنجیدم زان که عین حقیقتش دیدم