شنودم من که بودست از عطار نیشابوری اسرارنامه 2

1 شنودم من که بودست اوستادی که خر گم کرده را آواز دادی

2 چو کرد این کار سال شصت و هفتاد پس هفتاد و یک در نزع افتاد

3 چو عزرائیلش اندر پرده آمد مگر پنداشت خر کم کرده آمد

4 بجست از جای بودش روزنی پیش برون کرد از در روزن سرخویش

5 زبان بگشاد کای یاران که هستید خری باجل که دید اینجا فرستید

6 عزیزا هر که دلال خری راست خری زیست و خری مرد و خری خاست

7 چو عیسی زنده میرای زنده پاک که تا چون خر نمیری درگوی خاک

8 دو بیماریست جانت را و تن را ز هر دو دور گردان خویشتن را

9 ز بیماری تن مرگت رهاند ببیماری جان مرگت رساند

10 برو زین هر دو بیماری جدا شو و یا گردآب چندینی بلا شو

11 تو رنجوری و رنجت آز دنیاست که رنجوری مادرزاد عقبیست

12 اگر اینجا نگردد از تو آن دور بمانی از کمال جاودان دور

13 چو در دنیا بمردن اوفتادی یقین می‌دان که در عقبی بزادی

14 بدنیا در بمرگ افتادن تست بعقبی در بمردن، زادن تست

15 چو اینجا مردی آنجا زادی ای دوست سخن را باز کردم پیش تو پوست

16 خوشی این جهان خواری آنجاست هوا و حرص بیماری آنجاست

17 بوقت مرگ جهدی کن باکراه که بیماریت نبود با تو هم راه

18 اگراینجا نه مرد کار آیی بعقبی کودکی بیمار آیی

19 کسی کاینجا ز مادر کور زاید دو چشم او بعقبی کی گشاید

20 کسی کو کور عقبی داشت جان را چو کور این جهانست آن جهان را

21 ازینجا برد باید چشم روشن وگر چشمی بود چون چشم سوزن

22 اگر با خود بری یک ذره نوری بود ز آن نور خورشیدت حضوری

23 اگر یک ذره بورت گشت هم راه بقدر آن شوی ز اسرار آگاه

24 وز آن پس نور تو بر می فزاید در تو پهن تو بر می‌گشاید

25 ببسیاری برآید اندک تو شود دانای بالغ کودک تو

26 چو باهم آید آن نور فراوان شود آن جمله بر جان تو تاوان

27 نه چون ریگ زمین بسیار گردد بهم پیوندد و کهسار گردد

28 وگر بی هیچ نوری مرده باشی میان صد هزاران پرده باشی

29 بمانی چون پیازی پوست بر پوست همی سوزی چو نبود مغزت ای دوست

30 ز بی مغزی چنان در سوز مانی که می‌سوزی نه شب نه روز دانی

31 وگر مغزی بود در پوست با تو درون مغز آید دوست با تو

32 اگر در پردهٔ دل مغز داری دلی پرکار و کاری نغز داری

33 چو تخم مرغ دارد مغز پرده در آتش همچو یخ گردد فسرده

34 بمغز اندر ندارد نارکاری که ممکن نیست جز در پوست ناری

35 چو خواهی کرد بر آتش گدازه ترا از مغز اندک نیست چاره

36 بیاید اندکت گر نیست بسیار بباید دانهٔ گر نیست خروار

37 چو اندک باشدت بسیار گردد چو یک دانه بود خروار گردد

38 ز تو گر دانهٔ معنی برآید از آن صد شاخ چو طوبی برآید

39 نمی‌بینی درختان سرافراز که هر یک بیش تخمی نیست ز آغاز

40 ز خود غایب مشو در هیچ حالی که تا هر ساعتی گیری کمالی

41 همی چندان که از خود می درآیی ز زیر صورت خود می برآیی

42 نه در صورت بصد معنی گذشتی از آنگه آمدی تا می‌گذشتی

43 در اول نطفهٔ گشتی هم اینجا کنون از عرش بگذشتی هم اینجا

44 همانی تو که بودی لیک آنست که این ساعت ترا از حق نشانست

45 نشانی نه هویدا نه نهانیست نشانیست انک عین بی‌نشانیست

46 چو از صورت برآیی در معانی عیان گردد بچشم تو نشانی

47 ز صورت در گذر تا خاک گردی که چون تو خاک گردی پاک گردی

48 کسی کو خاک گردد کل شود پاک که اسرار دو عالم هست در خاک

49 ببین این جمله اسرار دگرگون که سر می‌آورد از خاک بیرون

50 اگر نه خاک اصل پاک بودی گل آدم کجا از خاک بودی

51 ولی با نفس سگ تا می‌نشینی تو اسرار زمین هرگز نبینی

52 سگ نفس تو اندر زندگانی برونست از نمکسار معانی