و چون از از ملا احمد نراقی معراج السعادة 54

و چون از سیر دریاها پرداختی چشمی بگشای و به عالم هوا نظری افکن از ابر و باد و باران و برف و تگرگ و رعد و برق و صاعقه و «شهب و ببین که ابر، که جسمی است خفیف، چگونه آب ثقیل را برمی دارد و محافظت می کند و بر شهرها و دریاها و بیابانها عبور می کند، به نوعی که قطره ای از آن نمی ریزد تا به محلی که مأمور شده است در آنجا می ایستد و آب را قطره قطره پی در پی بر آنجا می افکند، به نوعی که قطره ای به قطره دیگر نمی خورد تا به زمین رسند و اگر سواد هوشت گشوده، باشد در هر قطره خواهی دید که به قلم الهی و خط خداوندی نوشته که «این روزی فلان حیوان یا نصیب فلان مکان است». ,

و چون شمه ای از قدرت الهی را در هوا ببینی سر به سوی آسمان کن و دیده بر این طاق مینائی افکن و بگو: «ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانک» و زمانی تفحص از عجایب عالم افلاک کن، ساعتی تفکر در غرایب آنها نمای، از آفتاب درخشان و ماه تابان و ستارگان ثابته و سیاره، که هر یک را وضعی و هیأتی، و هر کدام را اثری و منفعتی است. ,

3 یکی از غرب، رو در شرق کرده یکی در شرق کشتی غرق کرده

4 یکی حرف سعادت نقش بسته یکی سر رشته دولت گسسته

5 شده گرم از یکی، هنگامه روز یکی را شب شده، هنگامه افروز

6 همه دور شبان روزی گرفته به مقصد راه فیروزی گرفته

7 چنان گرم اند در منزل بریدن کزین رفتن ندارند آرمیدن

8 ز رنج راهشان فرسودگی نه میان را در دو بار آسودگی نه

گاهی مجتمع اند و گاهی متصل، زمانی متفرقند و زمانی منفصل هر یکی را حرکتی خاص و رفتاری مخصوص، چنان بر طبق فلک چیده شده اند که از ترکیب آنها صور حیوانات و غیر آنها حاصل شده، بلکه کم صورتی است در زمین که شبیه آن در آسمان یافت نشود. ,

و تأمل کن در رفتار خورشید، که آن را رفتاری است که به آن دوره فلک را در یکسال تمام می کند و به واسطه آن به وسط السماء نزدیک و از آن دور می شود و رفتاری دیگر است که به جهت آن طلوع و غروب می کند و دوره را در یک شبانه روز طی می نماید و اگر حرکت اول نبودی جهان را چهار فصل به هم نرسیدی و نباتات و میوه ها را نشو و نما حاصل نگشتی و اگر دوم را نبودی روز و شب از یکدیگر یعنی: «پروردگارا تو این دستگاه با عظمت را بیهوده نیافریده ای، پاک و منزهی» جدا نشدی و وقت راحت از هنگام کسب و معیشت ممتاز نگشتی و ماه و سال و ساعات و دقایق نبودی و حساب معاملات، نظم و نسق به هم نرسانیدی. ,